Wiosna Ludów w krajach niemieckich

[Friedrich von Baden]

Impuls do zrywu w krajach niemieckich dały wydarzenia lutowe we Francji. Marzec 1848 r. w Związku Niemieckim upłynął pod znakiem licznych wystąpień określanych w historio grafii mianem rewolucji marcowej. Liberalni działacze żądali:
- ogłoszenia liberalnej konstytucji,

- wprowadzenia wolności prasy i sumienia,

- swobody wyboru zawodu,

- prawa do organizacji zebrań,

- utworzenia sądów przysięgłych i gwardii narodowej,

- zwołania parlamentu ogólnoniemieckiego.

Już 5 marca 1848 r. odbył się w Heidelbergu [czyt.: hajdelbergu] zjazd liberałów z Badenii, Hesji, Wirtembergii, Nassau, Bawarii i Prus. W trakcie jego obrad uznano za konieczne zwołanie ogólnoniemieckiego parlamentu, a następnie zwrócono się do Rady Związku, aby ta wyraziła na to zgodę. Rada przychyliła się do postulatu liberałów i zgodnie z ich wskazaniem wyznaczyła Frankfurt nad Menem na miejsce jego posiedzeń. Buntować zaczęli się także chłopi, domagający się uwłaszczenia oraz zniesienia obowiązujących nadal obciążeń feudalnych. Skala wystąpień przeraziła władców niemieckich państw, którzy zaczęli ogłaszać konstytucje i powoływać do rządów zwolenników reform. Wprowadzano również wolność prasy.

Rozruchy objęły też Berlin. Początkowo król Prus Fryderyk Wilhelm IV nie zamierzał iść na żadne ustępstwa. Ostatecznie wieści z ogarniętego rewolucją Wiednia przekonały go do pewnych zmian. 18 marca ogłosił zniesienie cenzury oraz zapowiedział zwołanie sejmu. Dzień później w odezwie Do moich kochanych berlińczyków wyraził zgodę na uwolnienie więźniów politycznych, wśród których zna leźli się również Polacy - Ludwik Mierosławski i Karol Libelt. W zamian za spokój w mieście obiecał wycofać niego wojsko. W kolejnym manifeście, Do narodu niemieckiego, ogłoszonym 21 marca, zapowiedział nadanie państwu konstytucji. Zwołany na początku kwietnia pruski Landtag (sejm pruski) zatwierdził najważniejsze wolności obywatelskie, w tym wolność prasy, stowarzyszeń, zebrań i sumienia. Liberałowie pruscy, zdając sobie sprawę z roli, jaką odgrywali w państwie dwór i junkrzy (pruscy obszarnicy), nie podjęli dalszej walki. Taki stan rzeczy nie zadowolił demokratów, którzy nie tylko w Prusach, ale i w innych krajach niemieckich inicjowali walki uliczne i powstania. Jednak lokalni władcy przy wsparciu wojsk pruskich szybko poradzili sobie z buntownikami.

Z początkiem listopada 1848 r. nowy rząd pruski nakazał rozwiązanie klubów oraz gwardii narodowej, zawieszono również wydawanie prasy demokratycznej. 5 grudnia 1848 r. król rozwiązał pruski parlament, a w styczniu 1850 r. ogłoszono konstytucję, zapowiedzianą manifestem z 21 marca. Pruska ustawa zasadnicza:
▸ wprowadzała dwuizbowy parlament składający się z Izby Posłów i Izby Panów, przed którym odpowiedzialny był rząd. Parlament zachował prawo veta dla władcy;

▸dawała królowi prawo rządzeń z mocą ustawy; do wydawania rozporządzeń

▸ gwarantowała wolność prasy i stowarzyszeń;

▸ obowiązywała nieprzerwanie do 1918 r.

Kres rewolucji demokratycznej nadszedł 23 lipca 1849 r., kiedy to padł ostatni punkt oporu rewolucjonistów, twierdza Rastatt [czyt.: rasztat] w Badenii. Skutkiem Wiosny Ludów w Prusach było zniesienie w 1850 r. sądownictwa szlacheckiego na wsi oraz likwidacja szlacheckich przywilejów podatkowych i politycznych. Decyzje te ostatecznie zamykały regulację, czyli uwłaszczenie chłopów.

Podczas Wiosny Ludów Badenia była centrum działalności rewolucyjnej. W 1849 roku, jako jedyny niemiecki kraj przez krótki okres pozostawała republiką (pod przywództwem Lorenza Brentano). Ostatecznie rewolucję w Badenii zdusiły przede wszystkim oddziały pruskie.
W Badenii w tamtym czasie rządził Friedrich I. Wilhelm Ludwig. Fryderyk uchodził za władcę liberalnego i zwolennika monarchii konstytucyjnej. W czasie jego rządów przeprowadzono w Badenii wiele ważnych reform, m.in. wprowadzono małżeństwo oparte na prawie cywilnym (małżeństwo cywilne). O ile nauczanie religii w szkołach pozostawił w gestii kościołów, to pozostałe przedmioty podlegały państwowemu nadzorowi. Wprowadził w Badenii tajne i bezpośrednie wybory do drugiej izby parlamentu. Pod jego panowaniem miasto Mannheim stało się centrum lokalnego przemysłu. Rozbudowano drogi wodne i koleje zgodnie z ówczesnymi wymogami industrializacji. Wielki Książę dając zielone światło wielu inicjatywom położył fundament dla dobrobytu gospodarczego w południowo-zachodnich Niemczech. Fryderyk I był wielkim mecenasem i miłośnikiem sztuki. Z jego poręczenia powołano do życia wielkoksiążęcą Akademię Sztuk Pięknych (obecnie Państwowa Akademia Sztuk Pięknych w Karlsruhe). W 1878 roku powstała też uczelnia techniczna – Hochschule Karlsruhe – Technik und Wirtschaft. W 1853 roku Fryderyk I nabył wyspę Mainau na Jeziorze Bodeńskim, na którą sprowadził wiele egzotycznych roślin, kładąc w ten sposób podwaliny pod przyszły wspaniały park.
Dzięki jego zasługom na polu szerzenia kultury, oświaty i techniki wykładowcy politechniki w Karlsruhe zwrócili się z prośbą o nadanie jego imienia tej uczelni, na co Fryderyk wyraził zgodę.

A jak to wyglądało w innych krajach niemieckich? Zapraszam do może krótkiej wymiany wypowiedzi.