-
MUZEUM WOJSKA
W KARLSRUHE
(https://i.imgur.com/gF7jXXW.png)
-
Broń Biała
Miecz
Biała broń sieczna, charakteryzująca się prostą głownią, zwykle obosieczną z otwartą rękojeścią. W zależności od rodzaju, miecz trzymany był jedną ręką lub dwoma rękami. Do mieczy jednosiecznych zalicza się też japońską broń sieczną typu katana, z zakrzywioną jednosieczną głownią.
Miecz jest najstarszą historyczną bronią sieczną, oraz jedną z najostrzejszych broni średniowiecznych. Pierwsze miecze, wykonywane z brązu, powstawały już w epoce brązu, na terenie Chin i Egiptu. Z powodów technologicznych były wydłużone, wąskie i nadawały się głównie do pchnięć. Później miecze, wykonywane z żelaza, stały się powszechnie używaną bronią. Najdynamiczniejszy rozwój mieczy w Europie przypada na średniowiecze, kiedy stały się także symbolem stanu rycerskiego. Powstał kult miecza - z narzędzia stał się sacrum, wierność przysięgano na miecz. Bardzo często otrzymywał własne imię i noszono go przed władcami na znak władzy i sprawiedliwości. Był niezbędny przy ceremonii koronacji i pasowania na rycerza. W bitwach wieku XVI, miecz powoli przestał być użyteczny. Ostatni znaczący typ miecza to miecz dwuręczny. Został zastąpiony przez rapier i szablę.
(https://media.discordapp.net/attachments/941769676868956170/980212400479428658/miecz.png)
-
Szabla
Długa sieczna broń biała. Wyróżnia się jednosieczną, wygiętą głownią. Klinga szabli może być w części sztychowej poszerzona, czyli mieć ukształtowane tzw. pióro, zaczynające się zazwyczaj wyraźnym uskokiem na tylcu głowni (tzw. młotkiem), rzadziej – poszerzające się płynnie, bez uskoku. W niektórych egzemplarzach tylec pióra może być ostrzony (mówimy wówczas o szabli z piórem dwusiecznym). Przeznaczona do zadawania cięć i sztychów (pchnięć).
Ślady broni siecznej o wygiętej głowni spotykane były już w starożytnej Persji, Egipcie, Asyrii, Chinach – czyli zasadniczo na obszarze Azji Środkowej. Można przypuszczać, że pierwowzory szabli powstały w Chinach, gdzie były odpowiednie warunki – wyspecjalizowani płatnerze i bogate rudy żelaza.
Szabla pojawiła się w Europie w średniowieczu, w czasie wędrówek ludów na początku V wieku. Jednak do powszechnego przyjęcia jej do uzbrojenia doszło stosunkowo późno (mimo przykładów jej skuteczności, np. bitwa pod Legnicą w 1241 roku, gdzie Mongołowie pokonali polskie rycerstwo), bo dopiero od XIV wieku na Węgrzech i Rusi Kijowskiej. Szabla zaczęła zastępować miecz dopiero od końca XV wieku. Była używana jako broń piechoty i kawalerii prawie do końca I poł. XX wieku. Później jedynie jako broń paradna.
(http://i.imgur.com/1yHkExI.jpg)
-
Karabela
Lekka i często ozdobna szabla szlachty polskiej o otwartym jelcu i rękojeści ukształtowanej na wzór głowy orła, nie przeszkadzająca w walce. Doskonale sprawdzająca się w walce pieszej, stąd noszona często przy stroju codziennym, a zatem zwykle bogato zdobiona. Szabla była charakterystyczna dla sarmatyzmu - polskiej kultury artystycznej II połowy XVII i XVIII wieku. Broń wywodziła się z Turcji jednak w wyniku wielowiekowego użytkowania przez szlachtę polską uzyskała lokalny charakter. Polskie karabele należały do najlepiej wyważonych egzemplarzy broni białej. Otwarta rękojeść karabeli umożliwiała wykonanie słynnego "młyńca". Głowica rękojeści w kształcie dziobu orła pozwalała oprzeć oń mały palec podczas gdy kciuk spoczywał na grzbiecie trzonu. Szabla ta bardzo dobrze nadawała się do wykonywania cięć łukowych i przeciąganych.
Karabela jako "broń kostiumowa" szlachty polskiej upowszechniła się w XVIII wieku. Niektóre egzemplarze były bogato zdobione złotem, srebrem i drogimi kamieniami. Posiadanie karabeli tak nierozłącznie utożsamiało się z przynależnością do stanu szlacheckiego, że noszono je powszechnie, częstokroć z sentencjami grawerowanymi na głowni.
(http://i.imgur.com/4cDherV.jpg)
-
Szaszka
To rodzaj niezbyt zakrzywionej, bezjelcowej szabli o rękojeści otwartej z rozdwojoną głowicą, przypominającą z profilu stylizowaną głowę ptaka. Szaszki używano głównie w Rosji. Broń ta powstała na Kaukazie wśród tamtejszych plemion, przyjęta została przez kozaków.
(http://i.imgur.com/KhjtzlS.jpg)
-
Koncerz
Broń biała wywodząca się w prostej linii od miecza. Pojawiła się w XV wieku jednocześnie na Bliskim Wschodzie, Węgrzech i pograniczu francusko-niemieckim. W zależności od miejsca powstania rozróżnia się trzy typy koncerzy: Turecki, Węgierski i Zachodnioeuropejski. Pierwotnie koncerze z okresu XV-XVI wieku były bardzo zbliżone do mieczy (długość około 130 cm, prosty jelec, rękojeść mieczowa). W okresie XVI-XVII wieku stały się lżejsze i praktycznie przystosowane wyłącznie do kłucia (długość do 160 cm, półotwarta rękojeść i dodatkowo kulista głowica). W okresie XVII-XVIII wieku możemy mówić o najlżejszych typach koncerzy (rękojeść zamknięta typu szablowego). Broń ta używana była przez jazdę do walki z piechotą uzbrojoną w broń drzewcową (stąd jej długość) i tylko do walki z konia (troczony był pod lewym lub prawym kolanem jeźdźca).
(http://i.imgur.com/n8Utlr2.jpg)
-
Rapier
Jest bronią białą o długiej, prostej i obusiecznej klindze, dłuższą od szabli. Jego początki sięgają wczesnego renesansu, kiedy to zrodziła się potrzeba broni noszonej "na co dzień" przez mieszczan. Był najpopularniejszą bronią Europy Zachodniej od XVI do XVII wieku. Broń ta była używana przez niektóre formacje wojska (arkebuzerów, rajtarów, dragonów i muszkieterów).
Wbrew obiegowym opiniom jest on stosunkowo ciężką i powolną bronią (jego waga porównywalna jest do późnych mieczy jednoręcznych) – wymagał od posługującego się nim szermierza sporej sprawności fizycznej. Mimo, iż początkowo na równi służył do cięć i sztychów (pchnięć), w drodze ewolucji jego znaczenie jako broni siecznej zanikło.
(http://i.imgur.com/hMV4YkL.jpg)
-
Szpada
Broń biała służąca wyłącznie do kłucia. Powstała w latach 1620–1640 we Włoszech w wyniku przekształcania rapiera i szybko stała się bardzo popularną bronią we Francji i innych krajach Europy. Z czasem utraciła skomplikowany, rapierowy kabłąk rękojeści, a zyskała tarczkę ochronną. Od XVIII wieku traktowana jako broń przyboczna i część ubioru szlachcica (podobnie jak szabla w Polsce), dzięki czemu stała się lżejsza od niewygodnego rapiera. Waga szpady wynosiła około pół kilograma a długość 90 cm.
(http://i.imgur.com/q0q5WZ6.jpg)
-
Pałasz
Broń biała wywodząca się z krajów Bliskiego Wschodu. Przeznaczona do cięć i do sztychów, z prostą, długą i szeroką jedno lub obosieczną głownią. Pałasze posiadały najczęściej rękojeści w stylu szablowym, niektóre jednak posiadały rękojeści rapierowe. Broń bardzo popularna w XVIII i XIX wieku wśród ciężkiej i średniej jazdy (kirasjerzy oraz dragoni) jak i oficerów piechoty liniowej i lekkiej.
(http://i.imgur.com/VXKxTCP.jpg)
-
Kordelas
Broń biała, długi prosty lub zakrzywiony jedno lub dwusieczny nóż. Znany od późnego średniowiecza, bardzo popularny w XVIII wieku w wojskach lądowych (zwłaszcza u saperów i artylerzystów) i w marynarce. Od wieku XIX już tylko jako broń myśliwska z głownią jednosieczną, nieznacznie zakrzywioną i zaostrzoną przy sztychu, przystosowany był też do cięcia. Niekiedy służył w wojsku piechurom jako broń boczna. Broni tej używano raczej do polowania niż do walki.
(http://i.imgur.com/ZaziCNL.jpg)
-
Sztylet
Krótka, biała broń sieczna o prostej, cienkiej, ostro zakończonej trójgraniastej głowni i krótkim, prostym jelcu, przeznaczona do kłucia. Sztylet jest rodzajem noża. Rozpowszechnił się w okresie średniowiecza i renesansu, kiedy był wykonywany w całości ze stali.
(http://i.imgur.com/eC0oQ1Z.jpg)
-
Topór Bojowy
Broń drzewcowa piechoty zdolna rozpruć zbroję o zakrzywionym ostrzu i krótkim drzewcu. Znana od starożytności. Początkowo wykonywany z kamienia i rogu, potem brązu a następnie stali. Służyć mógł również do wszelakich prac okołoobozowych. Wykorzystywany był również jako broń okopowa podczas IWŚ.
(https://media.discordapp.net/attachments/941769676868956170/980216633958219786/topor.png)
-
Pałka okopowa
Broń obuchowa używana przez żołnierzy ententy i państw centralnych podczas I wojny światowej, w czasie rajdów w okopie jako skuteczny sposób zabijania lub zranienia żołnierzy wroga podczas walki wręcz. Używano jej podczas rajdów razem z innymi broniami, takimi jak noże, bagnety, sztylety czy kastety.
Pałki wykonywano najczęściej z drewna – powszechną praktyką było nabijanie głowicy metalowymi przedmiotami (gwoździe, ćwieki, hacele) w celu maksymalizacji wyrządzonej szkody. Pałki miały na końcu rękojeści sznurek lub skórzany pasek, aby można go było owinąć wokół nadgarstka użytkownika ale nie było to regułą. Zdarzały się także pałki wykonane z metalu.
Żołnierze wytwarzali pałki w okopach w przerwach między bitwami lub na tyłach. Większość pałek wykonywali stolarze służący w danej armii.
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Crudely_shaped_trench_club_from_World_War_One_-_YORCM1960_145_8.JPG/500px-Crudely_shaped_trench_club_from_World_War_One_-_YORCM1960_145_8.JPG)
-
Broń Drzewcowa
Goedendag
Broń służącą do walki wręcz. Składała się z drewnianego trzonu o długości do 150 cm rozszerzającego się ku górze, co nadawało mu kształt maczugi. Okuty na szczycie żelazną obręczą a jego zwieńczenie stanowił masywny metalowy szpikulec najczęściej o przekroju kwadratu. Goedendag najlepiej sprawdzał się w walce defensywnej. Rząd uzbrojonych w goedendagi piechurów stojących za pikinierami mógł decydować o zwycięstwie. Używano także w nowożytności.
(http://i.imgur.com/LqMnWvH.jpg)
-
Włócznia
Prostej broni drzewcowej. W zależności od ciężaru, rozmiarów, kształtu i rodzaju ostrego zakończenia (grotu), włócznia mogła służyć do miotania na odległość (broń rzutna) lub do walki wręcz. Stopniowy spadek znaczenia włóczni jako odmiany broni białej rozpoczął się wraz wprowadzeniem i rozwojem broni palnej oraz przezbrajaniem w nią oddziałów pieszych. Niemniej różne rodzaje włóczni utrzymały dość długo swoje znaczenie bojowe (np. lance ułańskie).
(http://i.imgur.com/z1F4YlA.png)
-
Halabarda
Dwuręczna broń drzewcowa, która zdobyła popularność już w XIV wieku. Typowa halabarda ma ok. 2,5-metrowe drzewce z głownią łączącą w sobie elementy trzech broni: topora z jednej strony, haka z drugiej i włóczni pośrodku. Dzięki temu była uniwersalna, mogąc służyć zarówno do cięcia jak i kłucia. Hak był szczególnie użyteczny przeciw kawalerzystom, pozwalając halabardnikowi ściągnąć jeźdźca z wierzchowca. Od XVI wieku była używana przez straż pałacową i miejską. Dzięki swej prostej budowie, wysokiej skuteczności i niskiemu kosztowi produkcji była bardzo popularna i szeroko dostępna. Używano jej głównie, aby pokonać pikinierów albo rycerzy walczących mieczem. Używana w Badenii sporadycznie jako broń paradna.
(http://i.imgur.com/0K6rHvI.jpg)
-
Lanca
Lekka broń drzewcowa formacji kawaleryjskich o długości ok. 2,6-2,9 metra (wyjątkowo powyżej 3 m). Lekkie drzewce zakończone było wąskim grotem o długości kilkunastu centymetrów. Tylec zakończony okuciem i strzemiączkiem (do zaczepiania o nogę jeźdźca). Pod grotem zwykle przymocowany proporczyk. Doskonale wyważona, posiadała w środku ciężkości rękojeść oraz temblak służący zawieszaniu lancy na ramieniu i zabezpieczający przed wypuszczeniem podczas walki. Typowa dawna lanca polska wykonana była z jesionowego drzewa impregnowanego smołą.
(http://i.imgur.com/AhN0kY5.jpg)
-
Buława
Broń obuchowa, udoskonalona forma kościanej lub drewnianej maczugi. Składała się ze styliska oraz kulistej lub gruszkowatej głowicy. Używana była do rozbijania hełmu przeciwnika. Znak dostojeństwa wojskowego. Popularna broń na wschodzie (starożytny Egipt, Mezopotamia, Indie, Persja, Turcja) i w Europie (na Węgrzech, w Rzeczypospolitej i na Rusi). W Polsce znak urzędu hetmana w XVI-XVIII wieku, później marszałka w XX wieku. Aby podkreślić znaczenie dowódcy często wykonywano je z cennych materiałów i bogato dekorowano
(http://i.imgur.com/r30WjYt.jpg)
-
Broń Miotająca
Łuk
Jedna z najstarszych broni, znana ludzkości od co najmniej 35 000 lat, choć jej rozkwit miał miejsce w okresie środkowego mezolitu, około 10 000 lat p.n.e. Łuk składa się ze sprężystego pręta lub listwy zwanego łęczyskiem oraz linki łączącej oba końce pręta zwanej cięciwą. Natomiast pociskiem jest strzała, czyli cienki i długi pręt, który jest wystrzeliwany z łuku. Łęczyska łuku są wykonane z elastycznego materiału, który jest w stanie ulegać odwracalnemu odkształceniu poprzez ręczne naciągnięcie cięciwy. Z kolei cięciwa jest stosunkowo cienką (ale nie przesadnie) nierozciągliwą linką, na tyle wytrzymałą, aby nie pękać w momencie prostowania łęczyska po strzale. Sama strzała jest na tyle długa, aby wystawać choć trochę za łęczysko w momencie pełnego naciągnięcia cięciwy.
Łuk na ogół miał ok. 180 cm i zwykle był wykonany z drzewa cisowego, rzadziej z jesionowego. Cięciwa wykonana była z nici lnianych lub konopnych, odpornych na wilgoć. Strzały miały około 90-100 cm i zależnie od przeznaczenia różne groty: do przebijania pancerzy i wnikania między spojenia płyt przeznaczone były groty wąskie, czworokątne. Przy pomocy dobrego łuku można było z ok. 150 metrów, przebić ówczesną zbroję. Na ludzi nieopancerzonych używano grotów płaskich, trójkątnych, ostro rozszerzających się, co uniemożliwiało wyjęcie strzały. Sprawny łucznik mógł wystrzelić średnio 10-12 strzał na minutę, co przy większych oddziałach dawało potężną siłę rażenia. Zmierzch zastosowania łuku nastąpił po rozpowszechnieniu się broni palnej.
(http://i.imgur.com/bftESjM.jpg)
-
Kusza
Broń wykorzystująca energię sprężystości, składająca się z krótkiego łuku przymocowanego do łoża, w którym umieszczony był mechanizm zwalniający cięciwę i miejsce na pocisk, zazwyczaj krótką strzałę zwaną bełtem. Zasadnicza różnica w użyciu polega na możliwości wstrzymania się ze strzałem przez dowolnie długi czas po naciągnięciu cięciwy. Cięciwę naciąga się ręcznie, korbą lub lewarem, a dopiero potem strzela, naciskając spust. Kusza jest dużo bardziej niebezpieczną bronią od łuku, gdyż, w porównaniu ze strzałami, wystrzeliwane z niej bełty osiągały większe prędkości i bardziej płaski tor lotu, przebijając każdą zbroję z odległości 150 metrów.
(http://i.imgur.com/VTnldPR.jpg)
-
Broń Strzelecka
Materiał wybuchowy,który nazywany czarnym prochem, wynaleźli Chińczycy. Sposób jego produkcji opisano po raz pierwszy w roku 1045. Z początku proch buł używany do napędzania niewielkich rakiet, które mogły służyć zarówno jako broń, jak i ognie sztuczne. Europejczycy zaznajomili się ze sposobem produkcji prochu w XIII wieku. Dało to początek rozwojowi broni palnej. Jej pomysł pochodził prawdopodobnie od Chińczyków, którzy nie dysponowali jednak odpowiednią technologią, aby wykonywać wymagające precyzyjnej obróbki lufy.
(https://i.pinimg.com/236x/e9/f2/5a/e9f25abe8132da5cd94c6f3e7143c383--soviet-union-militaria.jpg)
-
Wczesne Rozwiązania
Jedna z pierwszych ilustracji prymitywnej armaty znalazła się w dokumentach adresowanych do króla Anglii Edwarda II w roku 1326. Armata, zwana wtedy bombardą, przypominała flakon zamontowany na stole - łożu. Odpalano ją za pomocą rozżarzonego do czerwoności pręta przytykanego do prochu. pociskiem była poczwórna strzała. W tym samym czasie istniały już jednak konstrukcje znacznie zaawansowane technicznie. Przykładem metalowa bombarda strzelająca żelaznymi kulami znana z pewnego dokumentu florenckiego, tak że datowanego na rok 1326.
Ręczna broń palna zaczęła się rozwijać w końcu XIV stulecia. Najstarsze egzemplarze miały lufy z żelaza lub brązu długie na około 30 centymetrów, mocowane do długich żerdzi. Broń trzymano w ręku, a żerdź ściskano pod pachą, tak by zapewnić broni odpowiednią stabilność. W drugiej ręce trzymano rozżarzony lont, sporządzony z długiego kawałka tkaniny nasączonej azotosem potasu, którym zapalano proch przez niewielki otwór. Eksplozja prochu wyrzucała z lufy niewielką kulę.
(http://i.imgur.com/7iXfnoy.jpg)
-
Zamek Lontowy
Prowadzenie walki z tlącym się lontem trzymanym w ręku było niewygodne, czasami wręcz niemożliwe. Pod koniec XV wieku wprowadzono do użytku prosty, niemniej jednak dosyć skuteczny mechanizm zapalający, pozwalający wyeliminować te niedogodności. Dźwignię wygiętą w kształcie litery S montowano na sworzniu. Do górnej części dźwigni mocowano tlący się lont. przesuwając dolny koniec dźwigni, doprowadzono do zetknięcia lontu z niewielką porcją prochu umieszczonego w panewce. proch ten zapalając się, powodował eksplozję głównego, umieszczonego w lufie ładunku wyrzucającego pocisk.
następnym etapem rozwoju broni było wprowadzenie spustu zwalniającego dźwignię z lontem. w ten sposób powstał zamek lontowy. Naciśnięcie języka spustowego powodowało odblokowanie mechanizmu zamka i opadnięcie dźwigni z lontem na panewkę z prochem.
Jedną z poważniejszych wad tej konstrukcji była niska odporność na niedogodne warunki atmosferyczne. deszcz mógł zagasić tlące się lonty, mógł też doprowadzić do zamoknięcia prochu w panewce, a to uniemożliwiało oddanie strzału. Proch z panewki mógł być zdmuchnięty przez silny wiatr. Zdarzało się, że kawałki tlącego się lontu spadały przypadkowo na panewkę, doprowadzając do niespodziewanych strzałów. Jednak pomimo wprowadzenia bezpieczniejszych i bardziej niezawodnych rozwiązań, broń z zamkami lontowymi były używane przez ponad sto lat.
(http://i.imgur.com/HScrD8S.jpg)
-
Zamek Kołowy
Obsługa muszkietu z zamkiem lontowym wymagała użycia obu rąk. Wyposażono go w podpórkę oraz kolbę, którą przyciskano do ramienia, co miało stabilizować broń. pierwsze pistolety pojawiły się wraz z wprowadzeniem zamka kołkowego. konstrukcja ta eliminowała lont. zamek kołkowy działał podobnie do współczesnej zapalniczki. Naciśnięcie spustu powodowało obracanie się chropowatego żelaznego koła, trącego o niewielki kryształ pirytu (siarczku żelaza). Skutkiem tego powstawała iskra zapalająca proch znajdujący się w panewce tuż nad kółkiem. Panewkę zasłaniano od góry przesuwaną płytką zapobiegającą wysypywaniu się prochu i chroniącą go przed działaniem deszczu i wiatru.
W broń taką wyposażono w krótkim czasie oficerów. Nabywali ją również bogatsi właściciele ziemscy, używający jej do polowań. zamek kołowy był urządzeniem precyzyjnym, a przez to kosztownym, i dlatego większość prostych żołnierzy wciąż musiała posługiwać się bronią z zamkiem lontowym. Rozwiązanie to było stosowane także później, w pierwszych konstrukcjach pistoletów chińskich oraz japońskich W tym czasie Europa przeszła już na zamek kołowy, a to dzięki niemieckim zegarmistrzom, którzy przestawiali się na wyrób precyzyjnych mechanizmów zapłonowych do broni strzeleckiej.
(http://i.imgur.com/j8YA3tO.jpg)
-
Zamek Skałkowy
W końcu XVI wieku pojawiła się nowa konstrukcja - zamek skałkowy. Naciśnięcie języka spustowego powodowało uderzenie kawałka pirytu w metalową płytkę, dzięki czemu powstawały iskry zapalające proch w panewce. Na początku XVII wieku zamek ten został udoskonalony - piryt zastąpiono krzemieniem, a stalową płytę powiększono tak, że zasłaniała panewkę, jednak po naciśnięciu spustu przesuwała się, odsłaniając go i umożliwiając zapłon. Konstrukcja ta, ze względu na stosunkową prostotę, zyskała wielką popularność. Zamek skałkowy był tańszy i bardziej niezawodny od kołowego, i na prawie 350 lat stał się podstawą konstrukcji broni strzeleckiej.
(http://i.imgur.com/orhEsYk.jpg)
-
Detonacja Uderzeniowa
Epoka zamka skałkowego zakończyła się za sprawą szkockiego duchownego. Wielebny Aleksander Forsyth opatentował w 1807 roku uderzeniową metodę odpalania ładunku w broni palnej.
Zamiast iskry, która zapalała proch w panewce, wykorzystał on gwałtowne uderzenie powodujące eksplozję detonatora wykonanego z odpowiedniego związku chemicznego. eksplozja ta doprowadziła do wybuchu ładunku prochowego wyrzucającego pocisk z lufy. Około roku 1816 system ten udoskonalono, wprowadzając detonatory zamykane w miękkich miedzianych łuskach. Broń zbudowana na tej zasadzie działała niezawodnie, jednak służyła krótko. W latach 30, XIX wieku wprowadzono naboje, w których połączono detonator, ładunek prochowy oraz sam pocisk. Zamiast kul zaczęto używać pocisków o wydłużonym kształcie. Wprowadzono ładowanie odtylcowe, znacznie ułatwiające obsługę karabinu.
Ładowanie Odtylcowe
W połowie XIX wieku trwały intensywne prace nad udoskonaleniem tego sposobu ładowania broni. Niektóre wczesne działa były ładowane właśnie od strony zamka, jednak system ten rozpowszechnił się dopiero wtedy, gdy wprowadzono lufy i pociski gwintowane. Dzięki gwintowi wystrzeliwany pocisk obracał się wokół własnej osi, co poprawiało celność broni. Jednak pocisk musiał być ciasno dopasowany do gwintu, a to wykluczało przeciskanie go przez lufę w trakcie ładowania broni.
Wczesne konstrukcje odtylcowe miały liczne wady. Z zamka wydobywały się gazy prochowe (a nawet płomień), a cały mechanizm nieustannie przegrzewany, szybko ulegał korozji. wady te wyeliminowało w znacznej części wprowadzenie naboju. Łuska w czasie eksplozji była przyciskana do ścian zamka, tworząc dobre uszczelnienie.
Naboje były łatwe do załadowania, lecz zamek musiał posiadać mechanizm do odpalania ładunku oraz wyrzucania pustej łuski po wystrzale. Popularne rozwiązanie polegało na tym, że nabój, umieszczony za komorą zamka, wprowadzano do niej za pomocą rygla, który zamykał komorę od tyłu. Jednocześnie naciągano sprężynę młotka, przygotowującego broń do strzału. Naciśnięcie języka spustowego powodowało zwolnienie młotka, który popychał iglicę. Ta, uderzając w detonator, powodowała wystrzał. Pociągając rygiel do tyłu, powodowano wyrzucenie pustej łuski z komory, i cały proces ładowania można było powtórzyć.
(http://i.imgur.com/UrVjq4z.jpg)
-
Szybkostrzelność
Efektywność broni palnej wzrasta, gdy można z niej oddawać wiele strzałów w krótkim odstępie czasu. Cechę tę posiadają rewolwery i broń powtarzalna. rozwiązania przypominające rewolwery istniały już w XVI wieku, lecz dziś ten rodzaj broni każdemu kojarzy się z nazwiskiem amerykańskiego inżyniera Samuela Colta. W latach trzydziestych i czterdziestych XIX wieku stworzył on klasyczny rewolwer, na którym bazowały wszystkie późniejsze konstrukcje aż po dzień dzisiejszy.
Rewolwery i broń powtarzalna
W konstrukcji Colta w obracającym się magazynku - bębenku mieściło się sześć nabojów. Po strzale magazynek obracał się tak, ze kolrjny nabój ustawiany był pomiędzy lufą a mechanizmem iglicowym. Nowatorstwo tej konstrukcji polega na tym, że bębenek obracał się automatycznie po oddaniu strzału. We wcześniejszych rozwiązaniach należało go obrócić ręcznego, który jednocześnie wprowadzono komory nabojowej następny nabój.
Ładunek prochowy w broni półautomatycznej, zwanej tez samopowtarzalną, ma do spełnienia dwie role. Najważniejszą jest oczywiście wystrzelenie pocisku, lecz uwolniona przy wystrzale energia zostaje także wykorzystana do wyrzucenia pustej łuski, naciągnięcia sprężyny iglicy oraz wprowadzenia następnego naboju do komory nabojowej.
Wykorzystuje się albo energię odrzutu broni, albo energię gazów prochowych.
Po wyrzuceniu pustej łuski sprężyna umieszczona w magazynku wypycha z niego kolejny nabój. Rygiel, również napędzany sprężyną, przesuwa się do przodu, wprowadzając nową porcję amunicji do komory nabojowej. Jednocześnie naciągana jest sprężyna mechanizmu iglicowego. Broń jest bardzo szybko gotowa do oddania następnego strzału, a jedyne,co ma zrobić strzelec, to naciśnięcie języka spustowego.
(http://i.imgur.com/f8ssXyW.jpg)
-
Hakownica
Jedna z najstarszych typów ręcznej broni palnej. Powstała przed rokiem 1400 jako udoskonalenie prymitywnej rusznicy. Często zaliczana jest do najlżejszego typu dawnej artylerii.
Hakownica zbudowana była z lufy przymocowanej do, zazwyczaj, drewnianego łoża zakończonego kolbą. W tylnej części lufy, z boku znajdował się otwór zapałowy. Przytwierdzona obok miseczkowata panewka służyła do odpalania. Pierwotnie materiał miotający (proch) zapalano za pomocą rozpalonego pręta, kawałka rozżarzonego węgla, hubki, później lontu, a od początku XVI wieku przy pomocy zamka kołowego. Charakterystyczną cechą hakownicy jest hak znajdujący się w okolicy wylotu lufy i skierowany pod kątem prostym w dół. Służył on do amortyzowania odrzutu, gdyż broń przy strzelaniu opierano o mur lub płot. Stosowano również podpórki - forkiety. Strzelano kulami żelaznymi, a później ołowianymi o kalibrze około 20 mm. Masa hakownicy wynosiła około kilkunastu kilogramów, a jej długość 150 - 180 cm. W XVII wieku klasyczna wersja hakownicy wyszła z użycia. Istniała też wersja zmniejszona, zwana półhakiem.
Hakownica używana była głównie do obrony miast i zamków. Przy strzelaniu z murów obronnych obsługiwana była przez jednego człowieka, jednak w polu do obsługi trzeba było dwóch ludzi.Jeden z nich nosił i trzymał w czasie strzelania podpórkę. Mógł to być składany trójnóg zwany "kozą" lub dwuzębne widełki na drągu, o które strzelbę opierano. W walkach polowych hakownice wraz z kozłami do ich podpierania transportowane były na wozach. Istniały także cięższe hakownice o kalibrze 20-30 mm, które w XVI wieku zwano hakownicami podwójnymi.
(http://i.imgur.com/ejG99jH.jpg)
-
Muszkiet
Gładkolufowa broń palna długa, ładowana od wylotu lufy czyli odprzodowo, kalibru od 13 do 25 milimetrów. Muszkiet pojawił się na polach bitew w początkach XVI wieku w armiach włoskich i hiszpańskich (pierwsze wzmianka pochodzi z roku 1512 z Rawenny), następnie rozpowszechnił się w całej Europie. Początkowo był cięższą wersją arkebuzu, zaś uzbrojeni weń żołnierze byli wsparciem dla arkebuzerów oraz pikinierów. Termin "muszkiet" odnosił się do wielu broni, począwszy od długich i ciężkich rusznic z zamkiem lontowym bądź kołowym, których lufę opierano na forkiecie, po lekkie wersje z zamkami skałkowymi i bagnetem, strzelające pociskami typu Minié
Maksymalna donośność muszkietów gładkolufowych wynosiła około 300 m, jednak skuteczny zasięg prowadzenia celnego ognia to zaledwie 50-60 metrów. XIX-to wieczne muszkiety gwintowane były w stanie prowadzić celny ostrzał na odległość 450 metrów. Szybkostrzelność zmieniała się wraz z postępem technologicznym od 1 strzału na 12 minut do 3 strzałów na 1 minutę na początku XIX wieku. Żołnierze, których główną bronią był muszkiet, nosili nazwę muszkieterów.
Początkowo pociski do muszkietów miały postać okrągłych ołowianych kul, zaś proch znajdował się w osobnej prochownicy. Później pojawiły się tzw. patrony, zawierające zarówno kulę jak i proch – przed załadowaniem przegryzano je, a następnie podsypywano niewielką ilość prochu na panewkę, zaś resztę do lufy. Niewielka szybkostrzelność i zasada oddawania ognia salwami spowodowała, że oddziały piechoty ustawiane były w szyki złożone z kilku szeregów i stosowały taktykę walki zwaną kontrmarszem. Wyglądało to w ten sposób, że po oddaniu ognia pierwszy szereg przemieszczał się na koniec szyku dla nabicia broni, dając jednocześnie miejsce do oddania strzału drugiemu szeregowi. Rosła dzięki temu intensywność prowadzonego ognia. Dla ochrony muszkieterów w sytuacji bezpośredniego starcia z kawalerią służyli pikinierzy, później dzięki pojawieniu się bagnetu muszkieterzy sami byli zdolni bronić się przed atakami jazdy. Muszkiety były stosowane w armiach europejskich do końca drugiej dekady XIX wieku (zaś w USA używano ich jeszcze podczas wojny secesyjnej). Zostały wyparte z uzbrojenia przez muszkiety gwintowane i wreszcie karabiny na amunicję zespoloną.
(http://i.imgur.com/vDBAg3u.jpg)
-
Bandolet
Rodzaj krótkiej strzelby, broń typowa dla jazdy pancernej (jakkolwiek używana była także przez niektóre znaki lekkie oraz jazdę zaciągu cudzoziemskiego). Zastosowanie w nim typów zamków, a zatem i sposób nabijania przedstawia się podobnie jak w przypadku pistoletu, różnicę stanowi zasięg skuteczny broni (większy od pistoletu - kilkadziesiąt metrów) oraz jej budowa (gł. wyodrębniona wyraźnie kolba).
Długość całkowita bandoletu oscyluje okkoło 100 centymetrów, przy dł. lufy ok. 65-70 centymetrów.
Broń ta, zawieszona na szerokim pasie (tzw. bandolierze) idącym przez lewe ramię przewożona była w pozycji wisząc luźno lufą w dół, w okolicach prawego biodra właściciela, nieco z tyłu. Charakterystycznym elementem bandoletu jest żelazna antaba (wykonana w formie wąskiego, podłużnego kabłąka), umocowana po lewej stronie osady, po przeciwnej stronie zamka. Antaba służy jako miejsce zaczepienia bandoliera.
(http://i.imgur.com/e0VXfCk.jpg)
-
Karabin Enfield model 1853 (Enfield Rifled-Musket)
Był ładowanym odprzodowo karabinem, używanym przez wojska Imperium Brytyjskiego od 1853 do 1867 roku, kiedy został zastąpiony przez karabin typu Enfield-Snider na amunicję scaloną. Termin "muszkiet gwintowany" (ang. rifled musket) oznaczał, że model 1853 był tej samej długości, co muszkiet, który zastępował. Miało to na celu umożliwienie żołnierzom drugiego szeregu wystawienie luf poza pierwszy szereg i oddanie bezpiecznego strzału oraz aktywne uczestniczenie w walce na bagnety.
Lufa o długości 38 cali posiadała trzy bruzdy o skoku 1:78 i była przymocowana do łoża trzem bączkami, przez co ten model często nazywano "trzy-taśmowym" (ang. three-band). Naważka 68 granów (ok. 4,4 g) czarnego prochu wyrzucała 530 gramowy pocisk typu Pritchett lub Burton-Minié. Model 1853 posiadał regulowaną tylną szczerbinkę z nastawami od 100 do 400 jardów.
(http://i.imgur.com/mx67yWq.jpg)
-
Karabin iglicowy Zündnadelgewehr M/41
W 1836 r. Johann Nikolaus von Dreyse opracował pierwszy udany odtylcowy karabin iglicowy, który kilka lat później został przyjęty na wyposażenie armii pruskiej jako Zündnadelgewehr M/41. Karabin wyposażony został w nowy zamek ślizgowo-obrotowy, który oprócz pełnienia funkcji odpalenia ładunku wyposażony był również w mechanizm ryglowy zamykający i otwierający tylną część lufy (jej wlot). Umożliwiło to użycie naboju zespolonego w łusce papierowej, który zawierał w sobie zespoloną naważkę prochu, pocisk oraz spłonkę (która odpalała ładunek po uderzeniu w nią iglicy zamka po naciśnięciu spustu). To rewolucyjne rozwiązanie pozwoliło przezwyciężyć ograniczenia karabinów odprzodowych w których każdy element „naboju” należało przepychać ręcznie przez całą długość lufy. W nowym karabinie iglicowym, wystarczyło otworzyć zamek, umieścić nabój w komorze a po jego zamknięciu karabin gotowy był już do strzału. Rozwiązanie takie skrajnie zwiększyło szybkostrzelność karabinu, oprócz tego broń można było bezproblemowo ładować w pozycji leżącej, lub chowając się za niskimi osłonami, co zwiększało bezpieczeństwo strzelca przed ostrzałem przeciwnika.
Mimo wprowadzenia karabinów iglicowych w armii pruskiej, w innych państwach popularnością nadal cieszyły się odprzodowe karabiny kapiszonowe, których konstrukcje rozwijano wprowadzając nowe modele tego typu broni. Sytuacja zmieniła się wraz ze spektakularnym zwycięstwem Królestwa Prus nad Cesarstwem Austrii w czasie wojny prusko-austriackiej w 1866 r. Uzbrojeni w odprzodowe karabiny Lorenza żołnierze austriaccy ponieśli znacząco większe straty względem uzbrojonych w karabiny Dreysego żołnierzy pruskich, co niezbicie wykazało wyższość karabinu odtylcowego. Zwycięstwo prusaków zainicjowało wzmożone zainteresowanie karabinami iglicowymi w Europie i wprowadzaniem tego typu broni na wyposażenie również innych armii.
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Z%C3%BCndnadelgewehr_m-1841_-_Preussen_-_Arm%C3%A9museum.jpg/640px-Z%C3%BCndnadelgewehr_m-1841_-_Preussen_-_Arm%C3%A9museum.jpg)
-
Karabin Enfield-Snider
Pierwszy przepisowy karabin odtylcowy brytyjskiej armii. Snider-Enfield Mk III był bronią jednostrzałową, z zamkiem obrotowym. Mechanizm spustowy z kurkiem zewnętrznym. Lufa stalowa, gwintowana, z pięcioma bruzdami prawoskrętnymi. Mk III był wyposażony w łoże i kolbę drewniane, z integralnym chwytem pistoletowym. Mechaniczne przyrządy celownicze składające się z celownika schodkowo-ramkowo (nastawy celownika do 914 m). Pierwsze udokumentowane użycie bojowe karabinów Enfield-Snider miało miejsce w 1868 roku podczas walk w Abisynii. W czasie bitwy pod Arogi odddział 300-400 żołnierzy brytyjskich z 4. Pułku Kings Own odparł atak około 7000 abisyńskich wojowników.
(http://i.imgur.com/Rvx0iKM.jpg)
-
Karabin Martini-Henry
Brytyjski karabin jednostrzałowy wprowadzony do uzbrojenia w drugiej połowie XIX wieku. Martini-Henry był bronią jednostrzałową, z zamkiem obrotowym, o osi prostopadłej do osi lufy. Mechanizm spustowy z sprężyną uderzeniową działającą bezpośrednio na masywną iglicę. Zamek był otwierany przy pomocy dźwigni umieszczonej za osłoną spustu. Odchylenie dźwigni do dołu powodowało opadnięcie przedniej części zamka w dół i odsłonięcie wlotu komory nabojowej. Jeśli w lufie znajdowała się łuska, następowało jej częściowe wysunięcie przez wyrzutnik. Po ewentualnym całkowitym usunięciu łuski nabój wkładano ręcznie do komory nabojowej i zamykano zamek. Zamknięcie zamka powodowało napięcie sprężyny uderzeniowej (na prawej stronie komory zamkowej znajdował się wskaźnik napięcia iglicy). Lufa stalowa, gwintowana, z czterema bruzdami prawoskrętnymi.
Martini-Henry był wyposażony w łoże i kolbę drewniane. Mechaniczne przyrządy celownicze składające się z muszki i celownika schodkowo-ramkowego (nastawy celownika do 1326 m).
(http://i.imgur.com/mbbdGNF.jpg)
-
Karabin Mauser M1871/84
W 1884 roku zespół konstruktorów Królewskiej Fabryki Karabinów w Spandau wyposażył karabin M1871 w stały, rurowy magazynek. Po testach nowy karabin został przyjęty do uzbrojenia jako Infanterie-Gewehr Mod. 71/84 (I.G. Mod. 71/84) i zastąpił jednostrzałowe karabiny M1871.
Mauser M1871/84 był bronią powtarzalną, z zamkiem ślizgowo-obrotowym czterotaktowym. Jedynym ryglem była rączką zamkowa. Karabin wyposażony był w bezpiecznik. Bezpiecznik miał postać skrzydełka znajdującego się w tylnej części zamka. Karabin Mauser M1871/84 był zasilany z 8-nab. magazynka rurowego umieszczonego pod lufą. M1871/84 był wyposażony w łoże i kolbę drewniane. M1871/84 był wyposażony w mechaniczne przyrządy celownicze składające się z celownika ramkowego i muszki (nastawy celownika 250-1600 m).
(http://i.imgur.com/OpsQsYi.jpg)
-
Karabin Mosin wz. 1891
Rosyjski karabin powtarzalny, skonstruowany pod koniec XIX wieku przez Siergieja Mosina. Karabin ten i jego wersje rozwojowe były podstawowym uzbrojeniem piechoty rosyjskiej i Armii Czerwonej od lat 90. XIX wieku do lat 50. XX wieku. Karabin wzór 1891 jest indywidualną bronią powtarzalną. Zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Zasilanie ze stałego magazynka o pojemności 4 naboi (piąty nabój z łódki wprowadzany jest do lufy [4+1]). Zastosowano rozdzielacz uniemożliwiający podanie więcej niż jednego naboju na drogę zamka. Przyrządy celownicze składały się z trójkątnej muszki i celownika ramkowo-schodkowego. Broń była wyposażona w bagnet czworograniasty wz. 1891 mocowany przy pomocy tulei.
(http://i.imgur.com/L6CwsvV.jpg)
-
Karabin Lee M1895
Amerykański karabin powtarzalny skonstruowany przez Jamesa Parrisa Lee. Wprowadzony do uzbrojenia US Navy w 1895 roku. Lee M1895 był bronią powtarzalną. Karabin wyposażony była w zamek dwutaktowy. Pociągnięcie rączki zamkowej do tyłu powodowało w pierwszej fazie ruchu lekki obrót rączki i uniesienie do góry tylnej części zamka. Uniesienie zamka powodowało wysunięcie się rygli z opór ryglowych. W następnej fazie zamek cofał się co powodowało ekstrakcję łuski z komory nabojowej. Ruch rączki zamkowej do przodu powodował dosłanie kolejnego naboju z magazynka i zaryglowanie zamka.
M1895 był zasilany ze stałego magazynka pudełkowego o pojemności 5 naboi. Magazynek mógł być ładowany przy pomocy łódki lub pojedynczymi nabojami. Lufa posiadała gwint o sześciu bruzdach prawoskrętnych o skoku 165,1 mm. M1895 posiadał łoże przechodzące w kolbę drewnianą. Przyrządy celownicze mechaniczne (celownik schodkowo-ramkowy, nastawy do 1829 m). Karabin wyposażony był w nożowy bagnet.
(http://i.imgur.com/VPdqSBu.jpg)
-
Karabin Gewehr 98 (Gew98)
Standardowy karabin niemiecki w czasie I wojny światowej. Produkowany od 1898 roku do teraz. Karabin wyposażono w zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Trójpozycyjny bezpiecznik został zamontowany na końcu zamka, od prawej:
1 pozycja (bezpiecznik ustawiony na prawo) – iglica zablokowana, zamek zablokowany
2 pozycja (bezpiecznik ustawiony na środku) – iglica zablokowana, zamek ruchomy
3 pozycja (bezpiecznik ustawiony na lewo) – iglica odblokowana, zamek ruchomy - karabin gotowy do strzelania
Bezpiecznik działa tylko wtedy, kiedy karabin jest załadowany, w przeciwnym razie, bezpiecznik się nie ruszy.
Magazynek w Mauserze Gewehr 98 ma pojemność 5 naboi. Naboje można ładować pojedynczo, bądź za pomocą łódki nabojowej, która może maksymalnie pomieścić tyle naboi, ile sam magazynek(5). Po załadowaniu za pomocą łódki, jest ona wyrzucana. Magazynek może zostać opróżniony za pomocą operowania zamkiem (tak jak przy przeładowywaniu), ale z bezpiecznikiem ustawionym w pozycji środkowiej, w przeciwnym razie po odryglowaniu, karabin wystrzeli. Można też opróżnić go za pomocą ściągnięcia denka. Gewehr 98 miał otwartego typu muszkę i łukową linię celownika z wcięciem typu V, znany jako Lange Visier. Celownik został zaprojektowany dla pocisku M/88 7,92 mm x 54 mm I, można było było ustawić od 200m do 2000 m, w 100 m odstępach. Nabój M/88 7,92 mm x 54 mm I był wyposażony w tępołukowy pocisk.
Później linia celownika została zmodyfikowana do naboju wzoru 1905 7,92 mm x 54 mm IS. Pocisk naboju 7.92 mm x 54 mm IS był lżejszy, szpiczasty i średnica wzrosła z 8,08 mm do 8,2 mm, dzięki temu wzrósł współczynnik balistyczny. Z wprowadzeniem zmodyfikowanej amunicji, nowy celownik mógł być ustawiony od 400 m do 2000 m, w 100 m odstępach. Kolba tego karabinu została wyposażona w chwyt pistoletowy. Nakładka kolby przykrywa odcinek lufy od celownika do bączka. W celu redukcji odrzutu w kolbie została zastosowana śruba przechodząca pod komorą. Przy strzale redukuje odrzut przenosząc siłę strzału na kolbę. Przed wojną kolby były robione z drewna orzechowego, które średnio było sezonowane przez 3 lata, w celu dania czasu do "stabilizacji". W 1917 roku niedostatek drewna orzechowego, zastąpiono drewnem bukowym lub dębowym. Kolby z końcowego okresu wojny były mniej wytrzymałe i cięższe od wcześniejszych orzechowych kolb.
Karabiny były wydawane ze skórzanym pasem nośnym. W czasie I wojny światowej, z powodu niedostatków skóry, robione były z brezentu. Gewehr 98 był zdolny do zamontowania garłacza, który miotał granatem nasadkowym. Karabin miał możliwość zamontowania bagnetu.
(http://i.imgur.com/5F8KQy3.jpg)
-
Karabin Mauser M1916
Mauser Selbstlader M1916 to pierwszy niemiecki karabin samopowtarzalny z okresu I wojny światowej, zaopatrzony w wymienny 20 lub 25 nabojowy magazynek.
Broń ta została opracowana jako rozwinięcie innego prototypowego karabinu samopowtarzalnego – M1906/08, który nie wszedł do produkcji seryjnej. Testowany w początkowym okresie wojny przez Armię Cesarstwa Niemieckiego, okazał się jednak kompletnie nieprzydatny jako uzbrojenie piechoty ze względu na ogromną wrażliwość na zanieczyszczenia oraz znaczny odrzut. Mimo to w 1916 został przyjęty przez niemieckie siły powietrzne Luftstreitkräfte jako Mauser Selbstlader M1916, stanowiąc wyposażenie załóg samolotów, balonów i sterowców. Ze względu na skomplikowaną i drogą produkcję, wyprodukowano jedynie około 1000 egzemplarzy, które sukcesywnie były zastępowane przez pochodzące z importu, tańsze (ale równie wrażliwe na zanieczyszczenia) karabiny samopowtarzalne Mondragón. M1916 produkowano w dwóch wersjach, różniących się długością jako: karabin oraz karabinek. Po upowszechnieniu się w lotnictwie karabinów maszynowych, karabiny M1916 zostały całkowicie wycofane z uzbrojenia.
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Automatgev%C3%A4r_m-1916_01.jpg/600px-Automatgev%C3%A4r_m-1916_01.jpg)
-
Karabin RSC Mle 1917
Fusil Automatique Mle 1917 (FA Mle 1917, RSC Mle 1917, Selbstlade-Gewehr 310(f)) to francuski karabin samopowtarzalny. Pierwszy typ karabinu samopowtarzalnego produkowanego w dużych ilościach, wprowadzonego na uzbrojenie europejskiej armii.
Karabin RSC Mle 1917 był indywidualną bronią samopowtarzalną. Zasada działania oparta o wykorzystanie energii gazów prochowych odprowadzanych przez boczny otwór lufy. Ryglowanie przez obrót zamka. Mechanizm spustowy umożliwiał strzelanie ogniem pojedynczym. Dźwignia bezpiecznika po prawej stronie komory zamkowej. Zasilanie ze stałego magazynka pudełkowego ładowanego przy pomocy pięcionabojowych ładowników. Ładowniki były wkładane do magazynka po odchyleniu jego pudełka do przodu. Przyrządy celownicze mechaniczne, składały się z muszki i celownika schodkowo-ramkowego. Łoże i kolba stała drewniane. Broń była wyposażona w czworograniasty bagnet-szpadę mocowany przy pomocy rękojeści.
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/RSC_Mle_1917_%28no_BG%29.png/600px-RSC_Mle_1917_%28no_BG%29.png)
-
Karabin przeciwpancerny M1918
Karabin przeciwpancerny M1918 był karabinem jednostrzałowym, z którego ogień prowadzono ze specjalnej podpórki (czasami jako podpórki używano dwójnogu od niemieckiego lekkiego karabinu maszynowego wz. 08/15), opierając kolbę o ramię strzelca.
Do strzelania używano nabojów 13,25 × 92 mm z pociskiem przeciwpancernym z rdzeniem stalowym o masie 51,5 g, elaborowanych 13 g prochu bezdymnego. Pocisk taki z odległości 100 m przebijał tarczę stalową o grubości 25 mm, z odległości 500 m – tarczę o grubości 20 mm, a z 1000 m – tarczę o grubości 15 mm.
Konstrukcja tego karabinu miała szereg wad, a do podstawowych należy zaliczyć: silny odrzut, małą manewrowość i niewielką szybkostrzelność. Niepoprawne oparcie broni mogło być też niebezpieczne dla strzelca, dlatego nazywano go „łamaczem obojczyków”.
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Mauser_Tank-Gewehr_M1918.jpg/640px-Mauser_Tank-Gewehr_M1918.jpg)
-
Kartaczownica Gatlinga
Jeden z prekursorów karabinu maszynowego. W odróżnieniu od poprzednich broni tego typu, wielolufowy karabin Gatlinga zapewniał dużą szybkostrzelność i łatwość ponownego ładowania. Z technicznego punktu widzenia ta konstrukcja, nie jest karabinem maszynowym, gdyż ogień z niej prowadzony jest ręcznie, a nie automatycznie. Skonstruowany został w roku 1861 przez Richarda Gatlinga.
Zasadnicza idea broni była znana już w XVIII wieku – kilkanaście umieszczonych obok siebie luf, odpalanych kolejno, miało zapewnić prowadzenie nieprzerwanego ognia. Na przeszkodzie w realizacji tego pomysłu stały jednak brak odpowiednich nabojów i ograniczenia technologiczne, których pokonanie możliwe było dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
Gatling wykorzystał pojawienie się nabojów zespolonych z metalową łuską i opracował nowatorski system odpalania ładunków z poszczególnych luf, połączony z ruchem samych luf, podajnika i zamka. Dzięki temu jego broń miała teoretyczną szybkostrzelność około 1200 strzałów na minutę, a szybkostrzelność praktyczna dochodziła do 400 strzałów na minutę. Obsługę karabinu stanowiło 4 żołnierzy.
Lufy, podajnik i cylinder blokujący były oddzielnymi częściami zamontowanymi na łożu. Tylne części luf, każda z osobnym zamkiem, oraz mechanizm spustowy mieściły się w cylindrze. Obrót korby powodował obrót luf, a naboje umieszczone w zasobniku wsuwały się pod swym ciężarem do podajnika. Odpowiedni mechanizm powodował wsuwanie naboju do lufy, ryglowanie jej osobnym zamkiem i strzał, a następnie wyrzucenie łuski z lufy. Podczas jednego obrotu korby każda lufa oddawała jeden strzał.
(http://i.imgur.com/ZQF8iiM.jpg)
-
Karabin maszynowy MG08
Karabin maszynowy Maschinengewehr 08 (MG08) (Maxim MG08) Hirama Maxima skonstruowany w 1883 roku. Była to broń skomplikowana, droga w produkcji i wymagająca dobrze wyszkolonej obsługi, ale przewyższająca pod każdym względem używane wcześniej kartaczownice.
Na przełomie XIX i XX wieku Hiramowi Maximowi udało się sprzedać niewielką liczbę egzemplarzy swojego ckm-u największym europejskim armiom (wyjątkiem była armia francuska, która zakupiła ckm Hotchkiss). W następnych latach, wzorując się na zakupionych egzemplarzach, w krajach tych powstały nowe wersje tego ckm-u, które, zachowując schemat działania (automatyka uruchamiana krótkim odrzutem lufy, ryglowanie kolankowo-dźwigniowe), różniły się szczegółami konstrukcyjnymi i zastosowaną amunicją. Najdalej poszli konstruktorzy angielscy, którzy zmienili kierunek łamania dźwigni ryglującej, co pozwoliło na znaczne zmniejszenie wielkości komory zamkowej i w rezultacie na zmniejszenie masy ckm-u. Około 1890 roku armia brytyjska, niemiecka i amerykańska marynarka wojenna zakupiły ulepszoną wersję Maxima.
(http://i.imgur.com/1IScTCY.jpg)
-
Broń Palna Krótka
Broń na nabój słabszy od karabinowego, przeznaczona do walki na niewielką odległość (do 50 m). Charakteryzuje się krótką lufą, małymi gabarytami i chwytem (rękojeścią) przystosowanym do strzelania z jednej ręki.
Puffer
Jest to pistoletem olstrowym małego kalibru z kołowym zamkiem. Chwyt pistoletowy (kolba) był prosty lub lekko odchylony ku dołowi. Miał kształt zwężającego się ku końcowi kolby stożka. Charakterystyczne było zakończenie chwytu w postaci dużej, kulistej głowicy. Ułatwiało to wyciąganie puffera z olster. Poza tym pozwalało na użycie puffera w charakterze broni obuchowej, co czyniono jednak dość rzadko, ponieważ zamek kołowy było łatwo uszkodzić. Strzał z puffera oddawano, przechylając go na bok, tak, aby zamek znalazł się u góry, co usprawniało jego działanie. Dobrze wyszkoleni kawalerzyści przed oddaniem strzału wykonywali zwrot koniem tak, aby strzelać w bok. Strzelanie nad końskim łbem groziło ogłuszeniem zwierzęcia, stąd starano się tego nie robić. Jeździec miał na wyposażeniu dwa puffery, stąd zawsze wytwarzane były w parach (lewy i prawy). Zastosowanie puffera zmieniło taktykę walki jazdy w zachodniej Europie na tzw. karakol (korakol). Pufferów używała m.in. rajtaria.
(http://i.imgur.com/adTqq6e.jpg)
-
Pistolet skałkowy
Krótka broń palna z zamkiem skałkowym, rozpowszechniona na przełomie XVII i XVIII wieku. Zasięg wynosił 50 metrów. W kawalerii używany powszechnie, w piechocie posiadali je głównie oficerowie. Kawaleria saska strzelała z odległości 20 m. Zastąpiony przez rewolwery i pistolety kapiszonowe.
(http://i.imgur.com/RcFGImf.jpg)
-
Pistolet de Cavallerie Mle 1842
Mle 1842 był następcą skałkowego pistoletu Mle 1777, wyposażony w stożkowatą lufę o gładkim przewodzie. Łoże wykonane z drewna orzechowego było zakończone z przodu mosiężnym bączkiem przymocowanym przy pomocy śruby. W bączku znajdował się otwór przez który wkładany był pobojczyk spoczywający w kanale pod lufą. Kolba pistoletu była wzmocniona stalowymi taśmami co wzmacniało konstrukcję pistoletu i umożliwiało użycie go jako broni obuchowej. Głowica chwytu była zakończona masywną nakładką ze strzemieniem do którego mocowany był rzemień zapobiegający zgubieniu broni.
(http://i.imgur.com/wCARTG6.jpg)
-
Rewolwer Lefaucheux M1858
Francuski sześciostrzałowy rewolwer zapłonu trzpieniowego, opatentowany przez Casimira Lefaucheuxa. Pierwszy rewolwer na metalowe naboje scalone kalibru 12 mm, przyjęty na użytek armii. Był używany przez francuską marynarkę, kawalerię oraz wojska obu stron wojny secesyjnej.
(http://i.imgur.com/citho7Q.jpg)
-
Rewolwer Nagant wz.1895
Belgijski rewolwer kalibru 7,62 mm. Jedyny szerzej znany typ rewolweru gazoszczelnego (tzn. takiego, w którym nie dochodzi do przedmuchów pomiędzy bębenkiem a lufą). Używał nabojów o specjalnej konstrukcji (pocisk był całkowicie schowany w łusce). Mechanizm powodował dosuwanie bębenka do przodu, do wlotu lufy, a krawędź łuski była wsuwana do lufy i w rezultacie następowało uszczelnienie połączenia. Broń była bardzo popularna w wielu krajach, zwłaszcza w Rosji, gdzie była produkowana na licencji i przyjęta jako przepisowa broń boczna podoficerów i oficerów.
(http://i.imgur.com/pXHqw2b.jpg)
-
Reichsrevolver M1871
Rewolwer wprowadzony do uzbrojenia armii Cesarstwa Niemieckiego w 1871 roku. Rewolwer jest bronią powtarzalną, ma zamknięty, jednoczęściowy szkielet. Mechanizm uderzeniowy kurkowy, bez samonapinania. Z lewej strony szkieletu znajdował się nastawny bezpiecznik. Broń jest zasilana z sześcionabojowego bębna. Łuski z bębna były usuwane po wyjęciu bębna ze szkieletu. Szkielet był demontowany po wyciągnięciu jego osi (przed przypadkowym wysunięciem osi chroni zatrzask. Rewolwer nie posiadał rozładownika, do usuwania łusek służyła oś bębna lub inny improwizowany wybijak. Rewolwer ma lufa gwintowaną z trzema prawoskrętnymi bruzdami. Broń ma stałe przyrządy celownicze (muszka i szczerbinka).
(https://i.imgur.com/jTcWjZX.jpg)
-
Pistolet Mauser C96
Pistolet opracowany w zakładach Mausera, pierwszy udany typ pistoletu samopowtarzalnego. Pistolet był produkowany w Niemczech w latach 1896–1939, a także w innych krajach (Chiny, Hiszpania), często bez licencji od producenta. Łącznie wyprodukowano ponad milion pistoletów tego typu. Pistolet Mauser C96 działał na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, strzelał z zamka zamkniętego. Zasilany był z niewymiennego magazynka, umieszczonego przed spustem, ładowanego od góry za pomocą łódki, po odciągnięciu zamka. W podstawowej wersji magazynek był dwurzędowy i mieścił 10 nabojów kalibru 7,63 mm. Lufa, wykonana z jednego kawałka stali, połączona była w tylnej części z komorą zamkową, wewnątrz której poruszał się zamek. Pod zamkiem był umieszczony wahliwy blok ryglujący, z dwoma zaczepami na górnej powierzchni, które wchodziły w wycięcia zamka. Zamek i miał na końcu uchwyty po obu stronach do odciągania.
Po zwolnieniu spustu, napięty kurek zbijał iglicę, powodując strzał. Po strzale lufa z zamkiem cofała się o 2,4 mm, po czym odryglowany zamek cofał się dalej, wysuwając się do tyłu z komory zamkowej i napinając przy tym kurek. Następnie zamek powracał, wybierając nabój z magazynka i wprowadzając go do komory nabojowej. Na końcu cyklu lufa z zamkiem przesuwała się do przodu i następowało zaryglowanie zamka. Po wystrzeleniu wszystkich nabojów, zamek pozostawał w tylnym położeniu.
Wczesne pistolety miały bezpiecznik unieruchamiający kurek w postaci dźwigni, która należało przesunąć w dół w celu zabezpieczenia. Od około 1912 wprowadzono nowy typ bezpiecznika, którego dźwignię należało przesunąć do góry w celu zabezpieczenia broni.
(http://i.imgur.com/TIcX7zs.jpg)
-
Pistolet Mannlicher M1901
Austro-węgierski pistolet samopowtarzalny skonstruowany przez Ferdinanda Mannlichera na początku XX wieku. Nie został przyjęty na uzbrojenie armii. Mannlicher M1901 był bronią samopowtarzalną. Zasada działania oparta o odrzut zamka półswobodnego. Mechanizm uderzeniowy kurkowy, bez samonapinania. M1901 był zasilany ze stałego magazynka pudełkowego o pojemności 8 naboi. Magazynek znajdował się w chwycie pistoletowym i był ładowany przy pomocy łódek. Lufa gwintowana, posiadała cztery bruzdy prawoskrętne. Przyrządy celownicze mechaniczne, stałe (muszka i szczerbinka).
(http://i.imgur.com/kl0UIJo.jpg)
-
Pistolet Browning M1903
Udoskonalona wersja pistoletu Browning M1900. Nowy pistolet pod względem konstrukcyjnym był podobny do M1900. Podstawową różnicą było przeniesienie sprężyny powrotnej pod lufę. Była to udana konstrukcja. Pistolet został przyjęty do uzbrojenia armii i policji między innymi w Belgii, Holandii, Rosji, Turcji i Peru. Browning M1903 był bronią samopowtarzalną. Zasada działania oparta o odrzut zamka swobodnego. Mechanizm spustowy bezkurkowy. Bezpiecznik nastawny. Skrzydełko bezpiecznika po lewej stronie zamka. Dodatkowo M1903 posiadał automatyczny bezpiecznik chwytowy. M1903 był zasilany z wymiennego, jednorzędowego magazynka pudełkowego o pojemności 7 naboi, umieszczonego w chwycie. Przycisk zwalniania magazynka znajdował się u dołu chwytu. Lufa gwintowana. Przyrządy celownicze mechaniczne, stałe (muszka i szczerbinka).
(http://i.imgur.com/vW2hrf2.jpg)
-
Pistolet P08 Parabellum
Pistolet samopowtarzalny konstrukcji niemieckiej. Potocznie nazywany też Luger od nazwiska konstruktora Georga Lugera. Pistolet wz. 1908 jest bronią samopowtarzalną działającą na zasadzie wykorzystania krótkiego odrzutu lufy. Mechanizm ryglowy typu kolankowo-dźwigniowego. Mechanizm uderzeniowy bijnikowy (igliczny) z oddzielną sprężyną uderzeniową w zamku. Zamek kolankowy, odryglowujący się przez złamanie do góry dźwigni zamkowej jest zapożyczeniem z karabinu maszynowego Maxima. Mechanizm spustowy z przerywaczem umożliwia strzelanie tylko ogniem pojedynczym. Bezpiecznik zapobiegający przypadkowym wystrzałom uniemożliwia jednocześnie cofnięcie zamka po zabezpieczeniu pistoletu. Wyrzutnik sprężynujący znajduje się w kadłubie.
Pistolet zasilany jest z wymiennego magazynka pudełkowego, jednorzędowego o pojemności 8 nabojów, który umieszczony jest w chwycie pistoletu. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu. Pistolet wyposażony jest w stały celownik szczerbinkowy. Ma przycisk do zwalniania magazynka po lewej stronie chwytu, ułatwia to znacznie jego wymianę, zwłaszcza gdy trzeba to zrobić szybko.
Pistolet Lugera, choć długi przy stosunkowo krótkiej lufie, ma bardzo korzystny kąt między lufą, a chwytem powodujący bardzo dogodne ułożenie dłoni, a co za tym idzie celniejsze strzelanie. Ponadto, spust pistoletu przy jego niewielkim kabłąku – co jest poważną wadą uniemożliwiającą strzelanie np. w rękawicach, ma bardzo istotną zaletę umożliwiającą oddanie strzału przy uszkodzeniu sprężyny powrotnej spustu, tj. ma on kształt 2/3 obrączki, co umożliwia oddziaływanie palcem nie tylko w tył (ściąganie spustu), ale i w kierunku lufy, a następnie jego ponowne ściągnięcie i oddanie kolejnego strzału. Pistolet może być rozkładany bez konieczności stosowania przyborów.
(http://i.imgur.com/CiSeaa0.jpg)
-
Pistolet Steyr-Hahn
Austro-węgierski pistolet samopowtarzalny kalibru 9 mm, znany też jako Steyr M1911. Jest to broń samopowtarzalna. Zasada działania oparta została o krótki odrzut lufy. Zamek ryglowany przez obrót lufy. Mechanizm uderzeniowy kurkowy, mechanizm spustowy bez samonapinania. Pistolet zasilany jest ze stałego, jednorzędowego magazynka pudełkowego o pojemności 8 naboi, umieszczonego w chwycie. Ładowanie magazynka przy pomocy łódki. Lufa gwintowana, posiadała cztery bruzdy prawoskrętne. Przyrządy celownicze ma mechaniczne, stałe (muszka i szczerbinka).
(http://i.imgur.com/SaRLAXL.jpg)
-
HISTORIA WOJSKOWOŚCI
Siły zbrojne (inaczej: wojsko, armia) to siły i środki wydzielane przez państwo do zabezpieczenia jego interesów i prowadzenia walki zbrojnej, obrony, ujęte w całość organizacyjną, składającą się z różnych rodzajów wojsk i służb.
-
PIECHOTA (organizacja, wyposażenie i uzbrojenie)
Piechotą określa się wojsko walczące pieszo. Dawniej przemieszczało się pieszo, dzisiaj wykorzystuje inne środki transportu. Piechota jest znana i wykorzystywana od starożytności do czasów współczesnych jako jeden z podstawowych składników armii. Piechota zawsze walczyła w najbliższej odległości wroga.
Piechota w czasach Starożytnych
W starożytności piechota stanowiła główny typ wojsk u ludów osiadłych, u ludów koczowniczych była to jazda. Z reguły jazda była formacją elitarną, gdyż wyposażenie i utrzymanie konia było bardzo kosztowne. Taktyka przyjmowana przez starożytne cywilizacje takie jak Egipcjanie czy Asyryjczycy, zakładała wykorzystanie słabo zorganizowanych mas biedniejszej i gorzej uzbrojonej (najczęściej we włócznie) piechoty ciężkozbrojnej jako punkt wyjścia dla uderzenia arystokratycznej jazdy i wozów bojowych (rydwanów). Formacjami pomocniczymi były oddziały lekkozbrojne uzbrojone w broń miotającą, działające przed zasadniczym starciem.
W armiach azjatyckich (chińskich i hinduskich) piechota również była najliczniejszym elementem armii, jednak za podstawowe uzbrojenie służył jej łuk. W Indiach konnica została wprowadzona dopiero w V w. p.n.e.
W starożytnej Grecji, ze względu na warunki niesprzyjające hodowli koni, ciężkozbrojni hoplici walczący w zwartej falandze byli podstawą armii wszystkich polis. W IV w. p.n.e. pojawiła się piechota półciężka, tzw. peltaści, która szybko zyskała na znaczeniu.
Reformy wojskowe Filipa II, króla Macedonii, w pierwszej połowie IV w. p.n.e. dały początek nowej formacji piechoty: falandze macedońskiej. Walczący w niej pedzetajrowie i hypaspiści, uzbrojeni w długie sarissy przez ponad 100 lat byli niepokonani.
Formacją piechoty, która położyła kres stosowaniu falangi, stała się narzędziem podboju całego basenu Morza Śródziemnego i panowała niepodzielnie na polach bitew przez ponad 500 lat był rzymski legion. W skład legionu wchodzili legioniści, z początku dzieleni na kilka typów (Velites, Hastati, Principes, Triarii), później jednakowi pod względem uzbrojenia. W skład legionu wchodził również kontyngent jazdy, jednak pełnił on z reguły funkcje osłonowe dla zmasowanego natarcia piechoty. Legion zniknął całkowicie w V wieku, a rola piechoty stopniowo zaczęła malała na rzecz jazdy.
(http://i.imgur.com/O6kXsnV.jpg)
-
Piechota w czasach średniowiecza
Średniowiecze było czasem dominacji jazdy na polu bitwy. Piechota przez długi czas stanowiła jedynie formację pomocniczą, słabo uzbrojoną i zorganizowaną.
Już we wczesnym średniowieczu jazda była formacją dominującą w prawie wszystkich armiach barbarzyńskich. Wyjątek stanowiła armia Franków, którzy używali piechoty uzbrojonej w topory, oszczepy i miecze, atakującej najczęściej bezładnymi masami. Co ciekawe, wyposażenie takie było niezwykle kosztowne (w dawnym przeliczeniu równowartość ok. 10 dojnych krów).
Armie opierające się na pospolitym ruszeniu feudalnym nie były w stanie stworzyć poziom organizacji i dyscypliny na podobieństwo armii starożytnych. Jedynym państwem, które w dobie średniowiecza było zdolne utrzymywać dobrze zorganizowane armie, było Cesarstwo Bizantyjskie. Bizantyjczycy posługiwali się zarówno piechotą ciężkozbrojną (scutati), jak i lekkozbrojną (której większość stanowili łucznicy). Jednak nawet w armii bizantyjskiej piechota była formacją pomocniczą wobec jazdy.
Dopiero w XIII, XIV i XV wieku, wyszkolona i odpowiednio uzbrojona piechota zadała jeździe klęskę pod Stirling Bridge, Courtrai, Bannockburn, Crecy, Poitiers i Azincourt. Pierwszymi oznakami zbliżającego się renesansu piechoty było wprowadzenie w Europie kuszy (pierwsze potwierdzone użycie w bitwie pod Hastings w roku 1066) oraz wynalazek halabardy.
(http://i.imgur.com/hiAKrzP.jpg)
-
Piechota w czasach nowożytnych
Od wieku XIII systematycznie wzrastało znaczenie piechoty. Wprowadzenie prochu w Europie było momentem przełomowym w całej historii wojskowości. W wieku XVI piechota uzbrojona w broń palną i piki mogła z powodzeniem powstrzymać szarżę wrogiej kawalerii. Coraz szersze stosowanie muszkietu spowodowało, że piechota, nazywana w epoce nowożytnej infanteria, uległa podziałowi na pikinierów i strzelców (muszkieterów).
(http://i.imgur.com/EEp68tP.jpg)
W XVI wieku piechurzy formowali się na polu walki w zwarte czworoboki. W celu zapewnienia ciągłości ognia stosowali tzw. kontrmarsz, który polegał na kolejnym oddawaniu salwy przez poszczególne szeregi żołnierzy. Ci, którzy oddali strzał wycofywali się na tył kolumny w celu ponownego załadowania broni. Pikinierzy natomiast osłaniali strzelców przed atakiem jazdy wroga. Wynalezienie bagnetu spowodowało od drugiej połowy XVII wieku spadek przydatności pikinierów, halabardników oraz innych jednostek przeznaczonych do walki wręcz. W razie zaistnienia konieczności takiej walki, każdy piechur mógł ją podjąć używając muszkietu lub karabinu z bagnetem. Dodatkowo stopniowy rozwój broni palnej zmniejszył skuteczność szarży kawaleryjskiej, którą mogła powstrzymać dobrze wykonana salwa piechoty. Wszystko to spowodowało, że liczba pikinierów w oddziale wydatnie zmniejszyła się na początku XVIII wieku, by pod koniec tego stulecia praktycznie zniknąć z pól bitew. Formację piechurów uzbrojonych w broń białą (piki, kosy), pojawiały się jeszcze sporadycznie w XIX wieku, głównie w czasie powstań i rewolucji, były to jednak wyjątki od reguły i praktycznie można powiedzieć, że XVIII i XIX stulecie to epoka zdominowana przez broń palną. Przykładowe rodzaje piechoty z XIX wieku to fizylierzy, grenadierzy, strzelcy.
(http://i.imgur.com/b0L5ojx.jpg)
-
Piechota początku XX wieku
Poczynając od I wojny światowej piechota walczyła głównie z okopów, a jej dotychczas barwne mundury zastąpione zostały przez jednobarwne, błękitnoszare, ciemnozielone, oliwkowe lub brunatne, maskujące uniformy. Zaś rozwój broni maszynowej, w szczególności pistoletów maszynowych spowodował, że piechota stała się główną formacją wojskową.
(http://i.imgur.com/3hL3SbI.jpg)
-
KAWALERIA (organizacja i rodzaje jazdy)
Terminem tym określa się wojsko walczące lub poruszające się na koniach. Ze względu na rodzaj uzbrojenia ochronnego rozróżnia się jazdę lekką i jazdę ciężką.
Początki Kawalerii
W czasach starożytnych kawaleria odgrywała dużą rolę u ludów koczowniczych (m.in. Scytowie, Sarmaci, Hunowie, a później Awarowie) zamieszkujących rozległe terytoria wschodniej Europy i środkowej Azji. W cywilizacjach bliskowschodnich odgrywała na ogół rolę drugorzędną, jako formacja kosztowna i nieprzydatna przy oblężeniach i obronie miejsc umocnionych. Większą rolę odgrywała w armii asyryjskiej i perskiej. Choć była nieliczna, traktowano ją jako formację elitarną, służyli w niej ludzie o wyższym statusie materialnym i społecznym. Oprócz formacji kawaleryjskich na Bliskim Wschodzie rozpowszechnione były też rydwany, wozy bojowe ciągnięte przez woły lub konie, które szczególnie dużą rolę odgrywały w armii hetyckiej i asyryjskiej. Starożytny Izrael w apogeum swojej potęgi za rządów króla Salomona miał według Drugiej Księgi Kronik czterysta rydwanów i dwanaście tysięcy jezdnych.
(http://i.imgur.com/Lo4x2Po.jpg)
W starożytnej Grecji w kawalerii służyli tzw. hippeis, druga, co do zamożności grupa społeczna, którą było stać na konia. Była to formacja bardzo nieliczna, w ateńskiej polis liczyła przeciętnie zaledwie tysiąc wojowników. Brak kawalerii zemścił się na Grekach podczas bitwy pod Cheroneą, kiedy to grecka falanga okazała się bezradna wobec szarży macedońskiej konnicy. Aleksander Wielki rozbudował ciężkozbrojną kawalerię, zwaną hetajrami, która udowodniła swoją skuteczność w wojnie z Persją.
W armii rzymskiej główną rolę odgrywała ciężka piechota, jednak lekka konnica wchodziła w skład każdego legionu w sile 300 jeźdźców. Jej rola polegała na oskrzydlaniu wroga. W armii Kartagińskiej dowodzonej przez Hannibala występowała kawaleria ciężka i lekka. W armii bizantyjskiej istniała także jazda ciężka (katafrakci) i lekka wykorzystywana do zwiadów.
-
Jazda czasów średniowiecza
W Europie we wczesnym średniowieczu w okresie wczesnofeudalnym jazda zorganizowana była jako przyboczny oddział władcy (księcia, kniazia). Była częścią drużyny książęcej, która istniała zarówno wśród prymitywnych plemion germańskich, jak i słowiańskich (w tych ostatnich pojawiła się nieco później). W Polsce, w okresie rządów pierwszych Piastów w skład drużyny książęcej wchodziła jazda ciężka (tzw. Pancerni) oraz jazda lekka.
W późniejszym okresie Średniowiecza, w Europie Zachodniej oraz Środkowej trzonem sił zbrojnych stało się pospolite ruszenie rycerzy. Rycerze walczyli na ogół jako ciężka kawaleria, byli formowani w jednostki organizacyjne, zwane kopiami łączonymi w chorągwie. Uzbrojeni byli w kopie, miecze, topory i tarcze. W Europie Wschodniej oraz na stepach azjatyckich większą rolę odgrywała jazda lekka. Wchodziła ona w skład między innymi armii litewskiej. Także koczownicy stepowi Pieczyngowie, Połowcy, a później Tatarzy używali niemal wyłącznie lekkiej konnicy w swoich najazdach i podbojach. Lekką jazdę posiadali także Arabowie z Bliskiego Wschodu. Ci ostatni, często używali wielbłądów jako wierzchowców. Rozwój broni palnej oraz odrodzenie piechoty spowodowało pod koniec średniowiecza powolny upadek jazdy rycerskiej.
(http://i.imgur.com/ayT1mKk.jpg)
-
Jazda czasów nowożytnych
Upadek wartości jazdy rycerskiej spowodował powstanie nowych formacji kawaleryjskich w skład których wchodzili żołnierze zaciężni (najemnicy). W XV wieku, obok tradycyjnych kopijników, pojawili się na polach bitew rajtarzy i arkebuzerzy uzbrojeni w broń palną. W XVI wieku powstała dragonia będąca początkowo konną piechotą. W Europie zachodniej jazda organizowała się na regimenty i kompanie. W Polsce w XV-tym wieku kawaleria dzieliła się na oddziały kopijnicze i strzelcze. W XVI wieku pojawiła się husaria, początkowo jazda lekka, z biegiem czasu stając się najcięższą kawalerią polską. Jazdę lżejszą w Polsce stanowili pancerni, zwani na Litwie petyhorcami, którzy z czasem stali się formacją średniozbrojną. Jazdę lekką stanowiły tzw. chorągwie wołoskie i tatarskie. W XVII wieku na zachodzie pojawili się kirasjerzy. W XVIII wieku w Polsce dawne pułki husarskie i pancerne przekształcono kawalerię narodową, a jazdę lekką na nowoczesnych ułanów. W czasach wojen napoleońskich pojawiły się oddziały lansjerów, szwoleżerów i strzelców konnych. W XIX wieku w związku z dalszym rozwojem broni palnej, znaczenie kawalerii upadło. Jednak jeszcze w czasie I wojny światowej wojska obu walczących stron zmobilizowały łącznie 63 dywizje jazdy, znaczną ich część rozwiązano zresztą w czasie trwania tej wojny.
(http://i.imgur.com/53u3W88.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Rajtaria
Rajtaria powstała wraz z arkebuzerami w połowie XVI wieku w Niemczech, w związku z rozwojem broni palnej i związaną z tym utratą znaczenia ciężkiej jazdy (która została zachowana w postaci nielicznych oddziałów kirasjerów). Oddziały kawaleryjskie stały się jednostkami pomocniczymi w stosunku do piechoty i artylerii. Znacznie zmniejszyła się zatem liczebność jazdy w armiach. Do upowszechnienia rajtarii przyczynił się Maurycy Orański (1567-1625) - hrabia de Nassau, syn Wilhelma I Orańskiego, reorganizator i wódz armii niderlandzkiej, a od 1585 r. namiestnik północnych prowincji niderlandzkich.
Rajtarzy uzbrojeni byli najczęściej w dwa kołowe pistolety typu puffer (ewentualnie trzeci noszono za cholewą buta) oraz rapier lub pałasz waloński. Niekiedy uzbrojenia dopełniała broń długa, najczęściej w postaci bandoletu, choć niekiedy zdarzały się karabiny.
Ubrani zwykle byli w rajtrok (kolet, skórzany kaftan), kapelusze z szerokim rondem, spodnie i botforty - długie, sięgające za kolana skórzane buty zwane po staropolsku "rajtarskimi". W niektórych państwach (np. Rosja, Austria, Niemcy, Szwecja) rajtarzy używali zbroi i hełmów, w innych (np. Francja, także i Szwecja) walczyli bez uzbrojenia ochronnego.
Typowa zbroja rajtarska - w postaci hełmu typu szturmak lub pappenheimer (rzadziej morion) oraz kirysu niekiedy z naramiennikami, nałokietnikami, parą zarękawi, folgowanymi nabiodrkami i parą nakolanków - chroniła cały korpus, przy czym ochrona w żadnym miejscu nie była dostateczna (grubość napierśnika nie przekraczała 3 mm), a sama zbroja znacznie cięższa np. od husarskiej.
Rajtaria dysponująca uzbrojeniem ochronnym zwykle dosiadała cięższych koni, stąd w XVII w. zaczęto odróżniać rajtarię lekką i ciężką. Ta ostatnia częściowo wyparła w poszczególnych państwach jednostki arkebuzerów i tzw. półkirasjerów, stanowiące wcześniej jazdę średniozbrojną.
W walce rajtaria stosowała taktykę zwaną karakolem. Król szwedzki Gustaw II Adolf po doświadczeniach w walce z husarią polską jako pierwszy użył rajtarii na dużą skalę w roli typowej dla kawalerii, stosując gwałtowne uderzenie zwartej masy rajtarów walczących rapierami i pistoletami w bezpośrednim zwarciu z przeciwnikiem (szarża). Od tego czasu rajtaria szwedzka, a następnie także innych państw, stosowała oba rodzaje taktyki (karakol i szarżę).
(http://i.imgur.com/vWE1fIU.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Husaria
Polska jazda należąca do narodowego autoramentu, znana z wielu zwycięstw formacja kawaleryjska Rzeczypospolitej, obecna na polach bitew od początków XVI do połowy XVIII wieku. Była wykorzystywana do przełamywania sił nieprzyjaciela poprzez zadawanie rozstrzygających uderzeń w postaci szarż, które w najważniejszym okresie jej istnienia kończyły się zazwyczaj zwycięstwami. Ze względu na nietypowe uzbrojenie i taktykę husaria jest zaliczana do najskuteczniejszych formacji wojskowych w dziejach kawalerii.
Swe powstanie husaria zawdzięcza Serbom, którzy po klęsce na Kosowym Polu w 1389 szukali okazji do pomsty na Turkach. Po śmierci króla Macieja Korwina, Racowie mieli przybyć z Węgier do Polski by kontynuować walkę z Turkami. W tamtych czasach służyli oni "po usarsku" albo nie używali żadnego uzbrojenia ochronnego, albo jedynie drewnianych tarcz "tureckich". Ich podstawową bronią było "drzewo", czyli kopia, dużo lżejsza (dzięki odmiennemu procesowi produkcji) od swego rycerskiego pierwowzoru doby średniowiecza. Husaria była więc z założenia jazdą lekką.
Za czas narodzin polskiej husarii uważa się początek XVI wieku. W 1503 Sejm powołał do życia pierwsze chorągwie narodowego autoramentu, w tym husarskie. Tak rozpoczął się ponad dwusetletni szlak bojowy tej formacji. W drugiej połowie XVI wieku husaria stała się główną siłą uderzeniową wojsk Rzeczypospolitej, a po roku 1598 była już ową "niezwyciężoną siłą". Początek XVII wieku to czas największych zwycięstw husarii. Wtedy właśnie zdobyła przydomek najgroźniejszej jazdy świata. Dzięki wybitnym wodzom i stosowanej przez nich taktyce możliwe były tak miażdżące zwycięstwa jak:
* Bitwa pod Cutrea de Argesz (25 XI 1600), gdzie armia polska pod dowództwem Jana Potockiego licząca sobie 1450 żołnierzy (w tym 950 husarzy), pobiła armię wołoską (7000 żołnierzy) dowodzoną przez Udreę.
* Bitwa pod Kircholmem (27 IX 1605), gdzie armia Wielkiego Księstwa Litewskiego (3 750 żołnierzy, w tym 1750 husarzy) pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza, pobiła trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką (12 300 żołnierzy) dowodzoną przez przyszłego króla szwedzkiego Karola IX (ówcześnie księcia Karola Sudermańskiego).
* Bitwa pod Kłuszynem (4 VII 1610), gdzie dysproporcja sił była jeszcze większa, bo 5:1 (35 000 Rosjan i zaciężnych cudzoziemców przeciwko ok. 6800 wojsk polskich dowodzonych przez Stanisława Żółkiewskiego). Właśnie w tej bitwie najbardziej uwidoczniła się wartość bojowa husarii.
Husaria była z początku jazdą lekką, a ich podstawową bronią defensywną była drewniana "tarcza turecka" o charakterystycznie wydłużonym jednym rogu. Niedługo potem zaczęto używać lekkich zbroi i szyszaków. Broń ofensywną stanowiła długa kopia (4,5 do 6,2 metra) drążona w środku i wzmacniania oplotem z rzemienia, a przez to lekka, stanowiąca opracowany w Polsce wariant rozwojowy kopii typu węgierskiego. Charakterystycznym jej elementem był długi na 2,5-3 metrów proporzec w barwach danej roty. Technologia wytwarzania kopii husarskich polegała na doborze drewna i takim okręcaniu skórą by uzyskać bardzo lekką, a jednocześnie doskonale sztywną broń o znacznym zasięgu. Kopie te w trakcie szarży nie wyginały się w dół pod własnym ciężarem. Środek ciężkości kopii husarskiej był przesunięty do tyłu (stosunkowo ciężka przeciwwaga-kula, służąca także jako osłona dłoni żołnierza), co ułatwiało manewrowanie bronią. Grot kopii przedłużały dwa, około półtorałokciowe stalowe "wąsy" (lub "pióra"), wzmacniające drzewce i uniemożliwiające odrąbanie grota. Kopie, jako jedyny rodzaj broni narodowego autoramentu, dostarczane były przez władze wojskowe. Chodziło o to, by broń ta – jednorazowego użytku – była jak najbardziej jednolita.
(http://i.imgur.com/vHwcqPd.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Dragoni
Żołnierze formacji wojskowej zwanej dragonią, "wynalezionej" przez Henryka IV, króla Francji w końcu XVI w., którzy walczyli pieszo (rodzaj piechoty), a poruszali się wierzchem (konno). Dragoni używali broni palnej i białej. Od XVIII wieku regimenty dragonii coraz częściej walczyły również konno. W XVII wieku, były to jednostki uzbrojone w muszkiety, arkebuzy, półhaki, pistolety oraz szable, pałasze bądź rapiery. Najczęściej stosowanym zestawem uzbrojenia był muszkiet lontowy, dwa pistolety kołowe i szabla lub pałasz. Natomiast jako rodzaj lekkiego stroju ochronnego, mniej więcej od początku lat czterdziestych XVII wieku noszono kolety. Dragonów organizowano w samodzielne chorągwie (niekiedy nazywane kompaniami), skwadrony (nie należy mylić ze szwadronami) lub regimenty.
Od XVIII wieku dragońskie pułki Straży Przedniej były najbardziej wartościowymi formacjami kawaleryjskimi armii Rzeczypospolitej, utrzymując porządek na terenie kraju oraz walcząc przede wszystkim z buntującymi się Kozakami
(http://i.imgur.com/bt3t5AP.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Lisowczycy
Formacja lekkiej jazdy polskiej o charakterze utrzymującego się z łupów wojska najemnego, oparta na wzorach ustrojowych konfederacji wojskowych, sformowana w 1614 roku, pierwotnie jako konfederacja żołnierska pod wodzą pułkownika Aleksandra Józefa Lisowskiego herbu Jeż. Zawiązki lisowczyków powstały już w czasie służby Aleksandra Lisowskiego u Dymitra II Samozwańca w latach 1607-1611.
Dwutysięczny oddział lisowczyków brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1609 - 1618. Od śmierci Lisowskiego w 1616 r. dowodzeni byli przez pułkownika Stanisława Czaplińskiego. Od 1619 r. ich dowódcą był Walenty Rogowski. W czasie wypraw moskiewskich przeprowadzili szereg operacji zaczepnych na terytorium Carstwa Rosyjskiego, rozbijając w grudniu 1617 roku pod Kaługą wojska rosyjskie kniazia Dymitra Pożarskiego. Ich łupieżczość spowodowała m.in. obłożenie tej formacji klątwą, która jednak po pewnym czasie została zdjęta.
W 1619 roku stacjonujący w okolicach Kowna lisowczycy, oddani zostali przez króla Zygmunta III do dyspozycji Ferdynanda II. Pod dowództwem Walentego Rogowskiego walczyli w wojnie trzydziestoletniej w Siedmiogrodzie, którego wojska pokonali w bitwie pod Humiennem (8 000 lisowczyków), zmuszając księcia siedmiogrodzkiego Gábora Bethlena do odstąpienia od oblężenia Wiednia i powrotu do zagrożonego kraju.
Część pułku z Rogowskim postanowiła wrócić do Polski (zatrzymali się na Słowacji dając się we znaki mieszkańcom). Pozostali towarzysze pod wodzą Jarosza Kleczkowskiego zdecydowali się na przejście na służbę cesarską, w której pozostali przez kilka następnych lat. Po śmierci Kleczkowskiego 4 marca 1620 roku pod Krems, ich pułkownikiem został Stanisław Rusinowski, pod którego rozkazami walczyli w bitwie na Białej Górze 8 listopada 1620 r., w której zdobyli 20 chorągwi pułkowych. 7 maja 1621 roku cesarz wypłacił zaległy żołd i zwolnił od służby uciążliwych z powodu grabieży lisowczyków (aż do czasów wojen napoleońskich w Niemczech matki straszyły swe dzieci polskimi kozakami). Część towarzyszy przeszła na służbę księcia bawarskiego Maksymiliana, inni wrócili do Polski.
Chorągiew pułkownika Rusinowskiego walczyła z Turkami pod Chocimiem w 1621 roku (podczas tej bitwy zginął ich dowódca). Po wojnie z Turcją Zygmunt III Waza ponownie wysłał lisowczyków na służbę cesarza Ferdynanda. Tym razem dowodził nimi Stanisław Strojnowski i Idzi Kalinowski. Brali udział w bitwach pod Glatz, Habelswerd i Mansfeld. Podczas wojny ze Szwecją w latach 1626 - 1629 walczyli na terenie Prus Królewskich.
Pod dowództwem Pawła Niszczyckiego starosty łomżyńskiego i Jana Gromadzkiego wzięli udział w wyprawie Ferdynanda Habsburga w wojnie z Francją, gdzie walczyli w Pikardii aż do odwołania przez Sejm. Ostatnim pułkownikiem lisowczyków był Mikołaj Moczarski.
Po powrocie do kraju dali się we znaki ludności cywilnej. Splądrowali i puścili z dymem Radomsko. Zostali potępieni w uchwałach sejmowych i rozwiązani około 1635 roku.
(http://i.imgur.com/tTTfTKV.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Kirasjerzy
Rodzaj ciężkiej jazdy (szturmowej) w zbrojach z metalowych płyt (kirysach). Jazda tego typu powstała w drugiej połowie XVI wieku z przekształcenia w nią z ciężkozbrojnej jazdy kopijniczej, choć nowożytnych kirasjerów poprzedzali w starożytności macedońscy hetairoi o zbliżonym przeznaczeniu bojowym i rynsztunku, co ich spadkobiercy.
Jednostka ta oznacza nowe stadium rozwoju europejskiej ciężkiej jazdy. Pancerz używany przez tych jeźdźców był znacznie lżejszy, zapewniając większą szybkość i zwinność. Znaczną uwagę poświęcano technikom jeździeckim. Kirasjerzy potrafili zadawać potężne, śmiercionośne uderzenia zarówno nieprzyjacielskiej konnicy, jak i piechocie.
Wyposażenie kirasjera obejmowało stalowy kirys o wysokości około 47 cm, szerokości 44 cm (na wysokości piersi) i wadze 8-9 kg. Kirys ten chronił pierś i plecy jeźdźca przed ciosami broni białej i kulami muszkietowymi (wystrzelonymi z odległości nie mniejszej niż 50 kroków). Kula pistoletowa mogła go przebić tylko jeśli została wystrzelona z bardzo krótkiej odległości (2-3 kroki). Czasami kirasjerzy nosili stalowe, otwarte hełmy w kształcie kasku. Ten okazały hełm nawiązywał do hełmów hellenistycznych Greków i Rzymian. Posiadał otok z czarnego niedźwiedziego futra, ozdobiony był nadgrzebieniem z końskiego czarnego włosia i piórem pąsowym na lewym boku. Na uzbrojenie kirasjera składały się pałasz (lub szpada), para pistoletów i krótka kawaleryjska skałkówka lub karabinek.
W XVI wieku i w początku XVII wieku kirasjerzy walczyli ogniem z konia, stosując tzw. karakol. Dopiero w wojnie trzydziestoletniej mający doświadczenie w polskiej armii Gottfried Heinrich von Pappenheim i wzorujący się na nim Octavio Piccolomini używali kirasjerów do szarż cwałem na białą broń. Odtąd kirasjerzy atakowali w zwartym szyku, galopem z odległości 1800-700 kroków. Do przełamywania linii nieprzyjaciela używali pałaszy, podczas gdy pistolety stanowiły broń rezerwową.
Kirasjerzy stanowili uprzywilejowaną formację i byli zwolnieni z wielu obowiązkowych elementów służby. Od połowy XIX w. była to normalna jazda liniowa, która gdzieniegdzie zachowała nazwę kirasjerów. We Francji kirasjerzy przetrwali do 1914 r. We Włoszech do chwili obecnej istnieje jeden pułk kirasjerów.
(http://i.imgur.com/V1ewnr1.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Huzarzy
Węgierska lekkozbrojna jazda powstała w XV wieku. Pierwowzorem byli racowie, którzy po odrzuceniu kopii, tarcz i pozostałego uzbrojenia ochronnego przekształcili się w huzarów.
Huzarzy umundurowani byli w charakterystyczne krótkie haftowane (węg. szamerunek) obszyte barankiem kurtki (węg. dolman) i obcisłe haftowane (cyfrowane) spodnie. Na dolman zarzucana była pelerynka z węgierska zwana mentyk. Nakryciem głowy było wysokie czako lub bermyca. Formacja ta została przejęta przez inne armie europejskie (osiągając największą popularność w XVIII wieku) i występowała do XIX wieku.
W okresie wojen napoleońskich zadania huzarów ograniczały sie głównie do rekonesansu terenów położonych w pobliżu przemarszu głównej kolumny wojsk. Regimenty huzarów formowały swoje szwadrony w szyku bojowym i przeczesywały okolicę. W przypadku nawiązania kontaktu z nieprzyjacielem szwadron czołowy przegrupowywał się w galopie, frontem strzelców osłaniając pozostający w tyle regiment. Nawiązawszy kontakt bojowy, huzarzy-harcownicy oddawali salwę karabinową na 100 metrów przed pozycjami nieprzyjaciela. Celem byli przede wszystkim oficerowie przeciwnika. Później, z pistoletami w prawej ręce i dobytymi szablami, wiszącymi u nadgarstków na temblakach, szarżowali, zachowując pistoletową kulę aż do ostatniego momentu. W końcu przekładali pistolet do lewej dłoni i rozpoczynali walkę na szable.
Gdy szarża wymagała wsparcia całego regimentu, poszczególne szwadrony nacierały rozwiniętymi falami na prawe lub lewe skrzydło, starając się maksymalnie wykorzystać siłę uderzenia.
Zadania defensywne huzarów polegały głównie na kontrolowaniu ruchów przeciwnika poprzez wymuszanie kontaktu bojowego i dzięki temu eliminowanie czynnika zaskoczenia oraz na ukrywaniu ruchów głównej kolumny własnych wojsk przez działania pozorowane i nękanie atakami.
(http://i.imgur.com/Jy7smXV.png)
-
Rodzaje Jazdy - Szaserzy (Strzelcy Konni)
Typ lekkiej kawalerii, zwanej też strzelcami konnymi istniejący w armii francuskiej od czasów wojny o sukcesję austriacką. W 1788 roku utworzono 12 pułków jazdy uzbrojonej w karabinki, przeznaczonej do działań rozpoznawczych i osłonowych. Nosiły one nazwy prowincji, w których teoretycznie miały być formowane i uzupełniane. W Polsce licznie występowali w okresie Księstwa Warszawskiego (1807-1815) i Królestwa Polskiego (1815-1918). Charakterystyczną cechą ich umundurowania były zielone kurtki.
(http://i.imgur.com/GYTI3Rw.jpg)
-
Rodzaje Jazdy - Ułani
Żołnierze jazdy lekkiej uzbrojonej w lance, szable oraz broń palną, charakterystycznej głównie dla kawalerii polskiej. Nazwa ułan wzięła się od nazwiska pułkownika Mohammeda Ułana z czasów Stefana Batorego – dowódcy pułku lekkiej jazdy tatarskiej Rzeczpospolitej, który stanął po stronie Augusta II w czasie wojny domowej 1715-1716, w nagrodę za wierność w 1717 monarcha przeniósł pułk ze służby koronnej na żołd w armii saskiej. Po śmierci Ułana dowódcą pułku został Czymbaj Murza Rudnicki a później Józef Bielak, ale pułk nazywano nadal wojskiem ułanowym. Podczas wojny o austriacką sukcesję (1740-1748) i podczas wojny siedmioletniej (1756-1763) wszystkie pułki jazdy tatarskiej, złożone z tatarskich mieszkańców Wielkiego Księstwa Litewskiego uzbrojonych w lance, szable oraz krótką broń palną, zaczęto nazywać ułanami.
Król Stanisław August Poniatowski założył pułk ułanów królewskich jako część swojej gwardii przybocznej, noszących rogatywki, kurtki z wyłogami, spodnie z lampasami, uzbrojonych w lance, pistolety oraz szable. Te elementy umundurowania i uzbrojenia stały się tradycyjnie charakterystyczne dla tej formacji. Pod koniec XVIII w. w armiach państw zaborczych, Austrii, Prus i Rosji, zaczęły pojawiać się pułki ułańskie wzorowane na polskich ułanach. W okresie wojen napoleońskich polscy ułani na służbie francuskiej (ułani Legionów Polskich we Włoszech oraz później ułani Legii Nadwiślańskiej) rozpowszechnili strój ułański w Europie, gdzie powstały formacje lansjerów umundurowane oraz uzbrojone na polski wzór. Do krajów, w których pojawiły się tego rodzaju jednostki, zaliczyć można: Wielką Brytanię, Rzeszę (od 1870 Niemcy) Francję, Hiszpanię, Włochy i kilka państw południowoamerykańskich.
(http://i.imgur.com/yoNGcAq.jpg)
-
ARTYLERIA (rodzaje dział)
Artyleria ro jeden z podstawowych rodzajów wojsk, na uzbrojenie którego wchodzą działa (armaty, haubice, moździerze). Pierwszy udokumentowany przypadek użycia artylerii miał miejsce 28 stycznia 1132 roku, kiedy to generał Han Shizhong (Dynastia Song) obległ i zdobył miasto w Fujianie. Te pierwsze prymitywne działa przedostały się wraz z Mongołami do Azji Mniejszej, a stamtąd − w XIII wieku − do Europy, gdzie pierwsze strzały padły w roku 1247 pod Sewillą. W Europie Zachodniej przełom w tej dziedzinie nastąpił w czasie zmagań wojny stuletniej, aczkolwiek armaty używane na polach bitew były małe i niezbyt silne. Cięższych dział używano jedynie do zdobywania i obrony zamków, jak to miało miejsce podczas walk o Breteuil w roku 1356: oblegani Anglicy wystrzałem z działa zniszczyli francuską wieżę oblężniczą. Generalnie do końca XIV wieku działa mogły co najwyżej rozbijać dachy zabudowań twierdz, nie zaś rozbijać ich mury.
Początki Artylerii Ogniowej
Pierwsze egzemplarze armat były wykonywane z brązu, mosiądzu, lub żelaza techniką odlewniczą przez ludwisarzy, albo były skuwane ze wzdłużnie ułożonych szyn przez kowali w przypadku dział żelaznych. Aby zapobiec rozdęciu lufy nabijano na nie specjalne żelazne pierścienie, które wzmacniały konstrukcję działa. Ponieważ proces wykonywania dział był skomplikowany pod względem technologicznym, możemy spodziewać się, ze pierwsze egzemplarze dział opuszczające ludwisarnie były bronią dość zawodną o niskiej skuteczności i małej wytrzymałości na powstające ciśnienie gazów jakie towarzyszyło spalaniu prochów strzelniczych. Pierwszy etap wykorzystywania artylerii ogniowej do oblężeń, lub walki w polu, charakteryzuje się prostotą konstrukcji pomocniczych ułatwiających ustawienie lufy pod odpowiednim kontem. Aby uzyskać odpowiednią odległość i tor lotu pociski, działa ustawiano na specjalnie usypanych szańcach, lub kładziono je bezpośrednio na ziemi. Szybko jednak zaczęto montować lufy na drewnianych łożach, a już w XV wieku działa zostały wyposażone w koła co znacznie poprawiło ich manewrowość i transport podczas działań zbrojnych.
W XIV i XV wieku w konstruowaniu dział nie pojawiły się żadne konkretne normy i wytyczne mogące ujednolicić rodzaje produkowanej artylerii. Toteż w XIV stuleci spotykamy najróżniejsze egzemplarze pod względem wagi, wielkości, kalibru, a także pod względem proporcji wielkości komory prochowej i lufy. Dopiero pod koniec XV stulecia pojawiły się pewne tendencje uwzględniające proporcje względem długości części wylotowej: dla części wylotowej półtora kalibra, dla części komorowej pięć kalibrów, przy czym szerokość komory powinna wynosić dwie dziesiąte kalibra. Aby artyleria stała się bardziej skuteczna, czyli osiągnęła jak największą donośność i siłę wyrzucenia pocisku zaczęto zmieniać proporcje luf dział. Powiększono szerokość komory prochowej do czterech dziesiątych kalibra i wydłużono część wylotową do trzech kalibrów, dzięki czemu działa osiągnęły większe efekty niszczące.
W XIV i na początku XV wieku możemy rozróżniać działa jedynie na podstawie kalibrów – a więc możemy dokonać najprostszego podziału pod względem wielkości wystrzeliwanego pocisku. Działa lekkie posiadały kaliber od 120 do 200 mm, średnie od 250 do 400 mm, natomiast ciężkie od 500 do 800 mm.
(http://i.imgur.com/TiVGVNt.gif)
-
Bombardy
Największymi działami służącymi do kruszenia murów obronnych były bombardy. Ze względu na siłę z jaka wyrzucały pociski i kaliber nazywano je działami burzącymi. Był to rodzaj działo lufie bardzo szerokiej jednak nie miała ona znormalizowanej długości. Bomabarda jako jedyne działo mogła zagrozić murom twierdz toteż stała się działem oblężniczym. Jednak z bombardy można było oddać zaledwie kilka strzałów dziennie. Bombardy mimo swej olbrzymiej siły burzącej były działami przysparzającymi wiele problemów w transporcie. Wojsko polskie oblegające Suczawę w 1497 roku dysponowały bombardami, z których jedna była ciągnięta przez 40 a druga przez 50 koni. Jednak nie wszystkie bombardy miały tak imponujące wymiary. Istniały działa tego samego typu jednak o mniejszej wadze i kalibrze nazywane półburzącymi.
Duże rozmiary bombard i trudności związane z ich transportowaniem spowodowały powstanie działa zwanego śrubnicą. Działa te były przewożone w częściach i montowane za pomocą gwintu bezpośrednio przed oddaniem strzałem. Dysponujemy kilkoma wzmiankami ze źródeł pisanych na temat użycia śrubnic w Polsce jednak nie zachował się żaden egzemplarz tego typu działa na naszych terenach. Z bombard i śrubnic strzelano kulami kamiennymi. Pociski wyrabiano w stałym miejscu magazynowania działa, albo w rejonie walk. W celu burzenia murów i fortyfikacji starano się posłużyć jak najtwardszym materiałem do wyrobu kul. Jednak nie zawsze w pobliżu miejsca oblężenia był dostępny odpowiedni surowiec toteż kule niejednokrotnie wykonywano z miękkich skał. Do dział wysokokalibrowych możemy zaliczyć także moździerze, o krótkiej lufie służące do strzelania stromotorowego.
(http://i.imgur.com/P3MGBH0.jpg)
-
Taraśnice, Wężownice, Foglerze
Innym typem artylerii była artyleria obronna. Przy konstruowaniu dział, które miały służyć do obrony kierowano się nieco innymi założeniami niż przy artylerii burzącej. Nie była tu potrzebna duża siła burząca ale celność i zasięg strzału, które pozwoliłyby szybko i skutecznie eliminować przygotowującą się do ostrzału artylerię przeciwnika lub szturmującą piechotę. Dlatego artyleria obronna przeważnie miała długą lufę o małym kalibrze i strzelała żelaznymi kulami zamiast kamiennych. Większość broni obronnej miało lawety bez kół, a czasami nawet łoże było montowane bezpośrednio do kamiennego podłoża. Do artylerii obronnej zaliczały się między innymi popularne taraśnice o kalibrze 4~10cm i lufie o długości 20~25 kalibrów, wężownice (lub "serpentyny") o bardzo długich lufach dochodzących do 40 kalibrów oraz foglerze z wymienną komorą prochową dla zwiększenia szybkostrzelności. Foglerze jednak nie stanowiły zbyt dobrego pomysłu, gdyż nieszczelność wymiennej komory powodowała znaczne osłabienie strzału, więc szybko zrezygnowano z tego rozwiązania.
(http://i.imgur.com/GqvGh75.jpg)
-
Hufnice
Kolejnym typem działa były hufnice, których wynalezienie przypisuje się Husytom. Swoją konstrukcją przypominały bombardy jednak używano ich najczęściej w polu ze względu na proste łoże umożliwiające im dużą manewrowość. Hufnice miały także miały możliwość oddania strzału z wyższego konta lufy niż bombarda. Według K. Górskiego komora miała dwie średnice długości wylotu lufy i kanał o wymiarze półtorej średnicy. Z hufnic strzelano kulami kamiennymi, aż w końcu zastąpiono je pociskiem w stylu kartacza. Obok hufnic i taraśnic powstawały działa takież same w konstrukcji jednak o mniejszym kalibrze. Nazywano je półhufnicami i półtaraśnicami. Dzięki takiej klasyfikacji możemy mówić o pojawieniu się w XV wieku kryteriów rozróżniania kalibrów dział.
(http://i.imgur.com/tEKp4Nb.jpg)
-
Rozwój artylerii w XVI wieku
Pod koniec XV stulecia i na początku XVI pojawił się jeszcze jeden rodzaj działa. Znany jest on dobrze z ikonografii. Co prawda przedstawienie kartauny używanej przez siły polsko litewskie dotyczy bitwy pod Orszą, jednak pierwsze tego typu działa prawdopodobnie mogły być używane już kilkanaście lat wcześniej. Przyglądając się malowidłu przedstawiającemu bitwę orszańską możemy dokonać dość dokładnego opisu działa. Kartauna posiada dość krótką lufę, grubszą u wylotu i części środkowej, wzmocnioną czterema pierścieniami. Dodatkowo działo zostało wyposażone w specjalne uchwyty w kształcie głów zwierzęcych, które zostały umieszczone w jego środkowej części, a także posiada mechanizm podnoszenia lufy. Działo zamontowane jest na specjalnym łożu wzmocnionym okuciami i zostało wyposażone w okute kola, dzięki czemu zwiększono manewrowość kartauny i umożliwiono jej łatwiejszy transport. Jak widzimy XVI stulecie przyniesie kolejne zmiany dotyczące produkcji, wyposażenia i użycia dział. Mimo iż przez wiele lat typy dział powstałe w XV wieku będą znajdowały się w zamkach i cekchauzach to w teatrze działań wojennych nowożytnej Europy pojawią się ich doskonalsze egzemplarze.
(http://i.imgur.com/DizOK2s.jpg)
Bardzo istotną zmianą w konstrukcji dział XVI wiecznych było pojawienie się czopów, które ułatwiły układanie i montowanie dział na łożach. Kolejną innowacją jest zamiana kul kamiennych na stalową amunicję. Oba ulepszenia pojawiły się we Francji za panowania Karola VIII, który prowadził na kampanię włoską 140 dział na łożach kołowych. Wprowadzenie kul stalowych pozwoliło zmniejszyć średnicę dział, co od razu zredukowało wagę i poprawiło manewrowość XVI wiecznej artylerii. Dzięki takim ulepszeniom i innowacjom, artyleria staje się coraz bardziej skuteczną bronią podczas toczenia bitew w polu. Pierwszym starciem, w którym działa polowe odegrały decydujące starcie była bitwa pod Rawenną, stoczona między wojskami francuskimi Ludwika XII, a wojskami Ligi Świętej 11. kwietnia 1512 roku. Zostały tam zastosowane zupełnie nowe, wcześniej nie spotykane elementy walki: użycie artylerii w natarciu, polegające na zmuszeniu przeciwnika do opuszczenia pozycji obronnej i przyjęcia walki w polu, ogień krzyżowy i pojedynek artyleryjski z działami przeciwnika, a także ścisłe współdziałanie artylerii z jednostkami jazdy i piechoty. W Polsce użyto dział do walki w polu przeciw tatarom pod Kleckiem w 1506 roku i pod Łopusznem w 1512, jednak ich rola była nieznaczna. Dopiero w 1514 roku w bitwie pod Orszą artyleria polowa w dużym stopniu przyczyniła się do pokonania wojsk moskiewskich. Istotnym warunkiem do rozwinięcia krajowej produkcji dział było posiadanie zaplecza surowcowego, wykwalifikowanych rzemieślników i olbrzymich środków finansowych, ponieważ zastosowanie artylerii zdecydowanie zwiększało koszty prowadzenia działań zbrojnych, co wynikało nie tylko z wysokich kosztów produkcji, ale także z wynagrodzenia puszkarzy, opłat za transport dział, pocisków, prochu, oraz sprzętu potrzebnego do obsługi dział – żelaznych łopatek do sypania prochu, akcesoriów do czyszczenia luf z nagaru, który osadzał się w skutek używania zanieczyszczonej saletry i węgla drzewnego do produkcji prochu, którą zajmowali się puszkarze ( proporcje w jakich mieszano składniki ze sobą to : 66,50% saletry i po 16,75 węgla i siarki).
-
Typy dział oblężniczych i polowych
W początkach XVI stulecia dążono do znormalizowania produkcji dział, co miało duże znaczenie dla możliwości ich taktycznego zastosowania. Schemat podziału luf działowych znajdujemy w dziele księcia Albrechta Hohenzollerna pt. „Księgi o rycerskich rzeczach”. Mimo iż pozycja ta pochodzi z II Polowy XVI wieku, możemy zasięgnąć wielu informacji związanych z artylerią lat wcześniejszych. Książę Albrecht wymienia w swym dziele osiem typów dział oblężniczych:
1. Wielkie szarfmece o lufie ważącej 6500kg., pocisku o wadze 40kg, 33 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 6 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
2. Bazyliszki o lufie ważącej 4550 kg, pocisku o wadze 28 kg, 25 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 6 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
3. Słowiki o lufie ważącej 3900 kg, pocisku o wadze 20 kg, 25 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 4 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
4. Śpiewaki o lufie ważącej 2600 kg, pocisku ważącym 8 kg, 13 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 4 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
5. Kartauny o lufie ważącej 2925 kg, pocisku ważącym 18 kg, 13 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 4 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
6. Działa ogniste – przeznaczone do strzelania pociskami zapalającymi, o lufie ważącej 1625kg, pocisku o wadze20kg, 8 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 4 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
7. Moździerze o lufie ważącej 1950 kg, pocisku wadze 40 kg, 8 konnym zaprzęgu ciągnącym lufę i 4 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże .
8. Długie wężownice o lufie ważącej 3250 kg, pocisku ważącym 6,4 kg, 16 konnym zaprzemy ciągnącym lufę i 4 konnym zaprzęgu ciągnącym łoże.
I siedem typów dział polowych:
1. Wężownice o lufie ważącej 1625 kg, pocisku ważącym 3,2 kg i 6 konnym zaprzęgu dla działa z łożem.
2. Półkartauny o lufie ważącej 1625 kg, pocisku ważącym 4,8 kg i 6 konnym zaprzęgu dla działa z łożem.
3. Półwężownice o lufie ważącej 780 kg, pocisku ważącym 1,6 kg i 4 konnym zaprzęgu dla działa z łożem.
4. Półmoździerze o lufie ważącej 975 kg, pocisku ważącym 20 kg i 4 konnym zaprzęgu dla działa z łożem.
5. Małe działa ogniste o lufie ważącej 780 kg, pocisku ważacym10 kg i 4 konnym zaprzęgu dla działa z łożem.
6. Małe moździerze o lufie ważącej 130 kg, pocisku ważącym 2 kg i 6 konnym zaprzęgu przy wozie wiozącym 12 małych moździerzy.
7. Sokoły inaczej falkonety o lufie ważącej 390 kg, pocisku ważącym 0,8 kg i 2 konnym zaprzęgu dla działa z łożem.
Skuteczność XVI wiecznych dział była znacznie większa niż artylerii z XV stulecia, jednak ich szybkostrzelność nadal pozostawała niewielka. Szarfmece, bazyliszki, słowiki, śpiewaki, kartauny i długie wężownice oddawały dziennie do 30 strzałów, działa ogniste, moździerze, małe moździerze i małe działa ogniste do 20 strzałów, wężownice i półkartauny do 40 strzałów, półwężownice do 60,a sokoły do 80 strzałów.
Wraz z rozwojem artylerii modernizacji zostały poddane także systemy obronne miast i zamków. Mury twierdz zostają pogrubiane i podwyższane, celem ustawienia na nich dział i żeby mogły skuteczniej opierać się ostrzałowi artyleryjskiemu. Powstają dzięki temu systemy bastejowe i specjalne umocnienia ziemne. Koniecznym stało się także rozwinięcie taktyki w oparciu o wprowadzenie dział polowych, powstanie nowych rodzajów wojsk mogących zapewnić fachową obsługę i transport dział, pojawienie się wojsk inżynieryjnych, a także współdziałanie wszystkich rodzajów formacji na polu walki. Doskonałym przykładem umiejętnego zastosowania nowych zasad taktycznych z użyciem artylerii i wojsk inżynieryjnych jest kampania obertyńska roku 1531. Wnikliwie czytając dzieło Jana Tarnowskiego pt. „Consiliom rationis bellica” dowiemy się dokładnie w jaki sposób hetman użyje artylerii podczas starcia z wojskami Piotra Raresza: „niemały to fortel nieprzyjaciela czekać, albo na ciągnieniu takie miejsce obrać, na który by z nieprzyjacielem bitwę zwodzić mógł, iżby najpierwej od strzelby nieprzyjaciel wziąć szkodę musiał”.
-
Artyleria XVII i XVIII wieku
Artyleria była jedną z najważniejszych broni w XVII, służyła zarówno do obrony jak i do szturmu. Artylerie można było podzielić na ciężka, lekka (polową) oraz batalionową. Większość artylerii stanowiły w tym czasie armaty(70-80%).
Armaty dzieliły się na:
- 12 funtowe (ciężkie)
- 6 funtowe (lekkie)
- 3 funtowe (batalionów)
Do artylerii zaliczano jeszcze haubice i granatniki. Kaliber armat określano jako ciężar pełnej kuli żelaznej, haubic i granatników - kuli kamiennej, choć nie było to regułą. Tak, więc armata i haubica tego samego kalibru miały lufy o innych średnicach. Do armat stosowano pociski w postaci: kuli żelaznej - jako pocisku burzącego, oraz do ostrzeliwania piechoty na dużych odległościach i w zwartych kolumn, czworobokach (strzał odbitkowy), na odległość do 300 - 400m strzelano kartaczem. Nie strzelano granatami. Praktyczny zasięg skutecznego strzału wynosił dla armat ciężkich: 1000 - 1200m i 600 - 800m dla armat lekkich. Maksymalna szybkostrzelność dział polowych dochodziła do 10 - 12 strzałów na minutę(!). Haubice i granatniki były działami strzelającymi granatami (bombami) oraz kartaczem, ich donośność była znacznie mniejsza niż armat. Powyższe dane dotyczą dział używanych w XVIII i w I połowie XIX. W połowie XIX. W wyniku postępu technicznego zasięg dział wzrósł i tak np.: 12 funtowe armaty z czasów Wojny Secesyjnej miały praktyczną donośność ok. 1600 - 1800m, a działa z lufą gwintowaną do 3000 metrów.
(http://i.imgur.com/uhR7sjb.jpg)
-
Armata górska 7 cm Gebirgskanone M.75
Działo o niezwykle ciekawej konstrukcji lufy, było ładowane od strony zamka. W konstrukcji tej zastosowano pryzmatyczny zamek blokowy, który był uszczelniany za pomocą krążka z czerwonej miedzi umieszczanego w odpowiednim wyżłobieniu komory. Zamkiem operowało się w poziomie za pomocą odłączalnej korby działającej na mechanizm śrubowy. Szybkostrzelność maksymalna dochodziła do 6 strzałów na minutę. Lufa była gwintowana, miała 18 bruzd o głębokości 1,25 mm i szerokości 8,5 mm. Łoże działa było kute i wykonane ze stali besemerowskiej. Mechanizm podniesienia śrubowy sterowany pokrętłem był umieszczony centralnie pod zamkową częścią lufy.
Jako muszka służył mosiężny bolec wkręcany w otwór wywiercony w bloku lufy, (na jej końcu, po prawej stronie) w pobliżu środka ciężkości. Za szczerbinkę służył wykonany z mosiądzu celownik suwakowy Aufsatz der Gebirgsgeschütze M.75 zaopatrzony w 3 skale:
– sygnatura H.S. dla prowadzenia ognia granatami z pełnymi ładunkami,
– sygnatura H.W. dla prowadzenia ognia granatami z ładunkami zmniejszonymi,
– sygnatura S.S. dla prowadzenia ognia szrapnelami.
Na jednej stronie miarki były podziałki dla małych odległości, a na drugiej dla dużych odległości. Wszystkie podziałki były wyskalowane co 100 kroków (wartość minimalna to 200 kroków, a maksymalna to 4000 kroków). Do celownika można było wprowadzić boczną korektę ze względu na prawoskrętny gwint lufy.
Drewniane szprychowe koła o średnicy 950 mm i masie 20,1 kg każde służyły głównie do przetaczania działa na stanowisku bojowym (rozstaw kół 737,5 mm). Na większe odległości rozkładano działo na dwie podstawowe części (laweta i lufa z zamkiem) i mocowano na odpowiednich końskich jukach. Przy ciągnięciu za wozem działo miało skłonność do podskakiwania i przewracania się, ponieważ środek ciężkości znajdował się powyżej osi kół. Obsługa działa liczyła etatowo 4 żołnierzy. Każdy z nich miał ściśle przydzielone zadania.
Amunicja rozdzielnego ładowania. Naboje były pakowane w drewniane skrzynki po 8 sztuk. Pociski umieszczano po bokach w profilowanych drewnianych uchwytach, natomiast ładunki miotające znajdowały się w przegrodzie między nimi. Pociski wystrzeliwano za pomocą ładunków miotających:
- zmniejszonego Wurfpatrone o masie 160 gramów,
- pełnego Schusspatrone o masie 350 gramów.
Stanowił je proch czarny typu Lit. A Geschtz. umieszczony w jedwabnym woreczku. Inicjacja ładunku miotającego następowała z wykorzystaniem zapału tarciowego Bandel M.59 (oznaczenie polskie wz. 1859 – mosiężna rurka mieszcząca masę analogiczną do używanej do wyrobu zapałek, z umieszczonym wewnątrz ostro nacinanym drutem, który był wyrywany z zapału za pomocą sznura przewlekanego przez oczko uformowane na zakończeniu drutu, powodując samozapłon) umieszczanego w specjalnym otworze w lufie tuż przed zamkiem. Przed włożeniem zapału należało włożyć w jego otwór szpilkę celem rozerwania woreczka z ładunkiem motającym.
(http://i.imgur.com/wwDjqMF.jpg)
-
Armata 120 mm De Bange wz. 1878
Francuska armata oblężnicza, skonstruowana przez Charlesa De Bange'a, wykorzystywana przez armię francuską. Armata wz. 1878 był jedną z serii dział konstrukcji Charles'a De Bange'a, wykorzystujących uszczelniacz jego pomysłu, umożliwiający użycie silnych ładunków prochowych w dziale z zamkiem śrubowym. Armaty De Bange'a nie posiadały oporopowrotnika i po każdym wystrzale odrzut odtaczał je do tyłu. Konieczność wtoczenia armaty na stanowisko obniżała celność i szybkostrzelność, dlatego też zostały wyparte przez nowocześniejsze działa Schneidera.
Mimo przestarzałej konstrukcji, armaty De Bange wz. 1878 miały swoje zalety: wystrzeliwały osiem rodzajów pocisków (burzące, zapalające, chemiczne, szrapnele) o masie 18–20 kg i dużej sile rażenia, na skuteczny dystans 8–10 km i maksymalny ponad 12 km; były proste w budowie; zamek z uszczelniaczem pozwalał na wykorzystanie ładunków miotających w woreczkach, bez użycia łusek, co oszczędzało deficytowe metale, zwłaszcza miedź.
Dla osłabienia odrzutu używano specjalnych platform z wbudowanym oporopowrotnikiem lub nakładek na koła, w postaci płyt tworzących rodzaj "gąsienicy". Armaty holowano sześciokonnym zaprzęgiem, drugi taki zaprzęg holował jaszcz amunicyjny. Działa te tworzyły dywizjony artylerii ciężkiej
(http://i.imgur.com/2GD2YlD.jpg)
-
Armata Canon de 75 mle 1897
Francuska armata polowa, skonstruowana na przełomie XIX i XX wieku przez majora Josepha Alberta Deporta. Była to pierwsza w świecie nowoczesna armata o ogólnej konstrukcji używanej do dziś. Składała się z lufy z zamkiem klinowym, kołyski, oporopowrotnika olejowo-powietrznego w kołysce i łoża. Właśnie oporopowrotnik był najbardziej rewolucyjnym rozwiązaniem armaty. Poprzednie modele dział miały lufy przymocowane do łoża na sztywno, co powodowało, iż po każdym strzale armata odskakiwała do tyłu. Oporopowrotnik pozwolił zlikwidować ten problem, a zwiększenie stabilności systemu oraz użycie nowoczesnego zamka pozwoliło na szybkostrzelność w granicach około 30 strzałów na minutę, co było wówczas wynikiem znakomitym. Armata ma łoże kołowe, jednoogonowe. Obsługa działa 6 osobowa była chroniona przez tarczę pancerną o grubości 8 mm. Trakcja konna.
(http://i.imgur.com/Q0fo542.jpg)
-
Haubica 152 mm wz. 1909
Rosyjska haubica opracowana w 1909 przez francuską firmę Schneider, używana przez armię carską podczas I wojny światowej. Duża ich ilość została przejęta przez Armię Czerwoną. Zaczynając od 1930 Związek Radziecki przeprowadził modernizację posiadanych haubic, które otrzymały oznaczenie wz. 1909/30. Produkcję tego działa kontynuowano aż do 1940, gdy zastąpiła je 152 mm haubica wz. 1938 (M-10).
(http://i.imgur.com/qZvym2L.gif)
-
Haubica 100 mm houfnice vz. 14
Houfnice vz. 14 produkowana przez firmę Skoda, miała łoże jednoogonowe, lufę stalową, zamek klinowy i było zasilane amunicją scaloną. Pocisk burzący miał masę 16 kg. W czasie I wojny światowej haubice tego typu były używane przez armię włoską (Obice da 100/17 modello 14) i austro-węgierską (10 cm Feldhaubitze M.14). W 1919 roku Skoda zakończyła produkcję tego działa zastępując je ulepszoną houfnice vz. 14/19.
(http://i.imgur.com/4jcKv0D.jpg)
-
Armata dywizyjna 76 mm wz. 1902
Rosyjska armata polowa 76,2 mm wzór 1902, znana też jako armata 3-calowa, była konstrukcją Zakładów Putiłowskich w Petersburgu i rosyjską odpowiedzią na pojawienie się nowoczesnych szybkostrzelnych armat z długim odrzutem lufy, zapoczątkowanych przez francuską armatę 75 mm Mle 1897. Wprawdzie ustępowała nieco wspomnianej francuskiej rywalce, ale stanowiła udaną konstrukcję, tanią w produkcji i dobrze spisującą się w praktyce, i okazała się równie lub nawet bardziej długowieczna. Produkowana w dużej ilości (8529 do 1918 roku), pozostała podstawową armatą polową armii rosyjskiej i radzieckiej do połowy lat 30. i była używana także przez inne państwa, głównie jako zdobyczna. Jednym z głównych użytkowników zagranicznych była Polska, gdzie działa te zostały oznaczone jako wz.02, a następnie zostały przystosowane do amunicji 75 mm i zmodyfikowane jako armaty wz. 1902/26.
(http://i.imgur.com/rbktwh3.jpg)
-
Armata polowa 10 cm Kanone 14
Niemiecka armata o kalibrze 105 mm używana podczas I wojny światowej. Produkcja armat przez firmę Krupp ruszyła w 1914, a pierwsza bateria otrzymała je w maju 1915. Podczas wojny wyprodukowano 724 egzemplarzy armaty. W 1917 została zastąpiona w produkcji przez ulepszoną armatę 10 cm Kanone 17.
(http://i.imgur.com/f5loEHI.jpg)
-
Armata Polowa Feltkanon 1871
Lufa spiżowa, gwintowana. Zamek pryzmatyczny o ruchu poziomym. Łoże sztywne, jednoogonowe. Koła drewniane szprychowe ze stalową obręczą, bez amortyzacji, dostosowane do trakcji konnej – holowanie z prędkością do 7 km/h.
(https://i.imgur.com/xDxlR8R.jpg)
-
Ciężka Armata Schnaider - Canon 1872
Lufa spiżowa, gwintowana. Zamek pryzmatyczny o ruchu poziomym. Łoże sztywne, stalowe, jednoogonowe. Koła drewniane szprychowe ze stalową obręczą, bez amortyzacji, dostosowane do trakcji konnej – holowanie z prędkością do 6 km/h.
(https://i.imgur.com/xlKsHri.jpg)